Juče je ceo region šokirala vest da su voditeljka Nikolina Pišek i njena ćerka Una pronađene onesvešćene u stanu, kako se kasnije ispostavilo, zbog trovanja ugljen monoksidom usred neispravnih cevi za grejanje.
Srećom, Nikolina i Una pronađene su na vreme, ukazana im je pomoć, pa je fatalan ishod sprečen.
Kako ugljen dioksid i ugljen monoksid deluje na telo čoveka i da li ga možemo prepoznati na vreme?
Mehanizam delovanja
Dejstvo na čoveka je trostruko: utiče na disanje, kiselo-baznu ravnotežu i sluzokožu. Ugljen-dioksid se rastvara u serumu i stvara ugljenu kiselinu, i tako daje respiratornu acidozu, tahipneju kao fiziološki odgovor, ali se na taj način opet više ugljen-dioksida unosi iz atmosfere. Pored opšteg delovanja na nervni sistem, ugljen-dioksid izaziva i paralizu mišića, posebno miokarda. U slučaju dužeg delovanja dovodi do gubitka svesti.
Klinička slika
Akutno trovanje ugljen dioksidom i njegovi simptomi zavise od koncentracije i trajanja izloženosti. Koncentracije od 3 do 5% izazivaju hiperventilaciju, dispneju, glavobolju i konfuziju. Pri koncentraciji od 8 do 10%, pored ovih simptoma javlja se poremećaj vida, znojenje, tahipneja, hiper-tenzija, tahikardija, a koncentracije preko 10% izazivaju poremećaj svesti, ataksije, konvulzije, hipotenziju. Kada su koncentracije u vazduhu preko 30% dolazi do kome, grčeva i ubrzo nastupa smrt usled srčanog zastoja. U neprovetrenim prostorijama sa ustajalim vazduhom trovanje može imati drugačiju sliku, sa znojenjem, osećajem žedi, dispnejom, stenokardijama, hipotenzijom i komom.
Terapija
Mere prve pomoći i lečenja jesu prekid ekspozicije, veštačko disanje, kiseonik, simptomatske i suportivne mere.
Ugljen-monoksid
Trovanje ugljen-monoksidom najčešće je od svih inhalacionih trovanja uopšte. Izvori ugljen-monoksida su nepotpuno sagorevanje goriva, upotreba drvenog uglja, prirodnog gasa, u industriji i domaćinstvu, benzinski motori sa unutrašnjim sagorevanjem i požari.
Mehanizam trovanja
Mehanizam trovanja ugljen-monoksidom je kompleksan. U osnovi je hipoksija zbog vezivanja ugljenika za gvožde, stvaranje karboksihemoglobina. S obzirom da on nije sposoban za transport kiseonika, uprkos adekvatnom parcijalnom pritisku kiseonika u krvi, postoji smanjena količina arterijskog kiseonika. Karboksihemoglobin otežava disocijaciju preostalog oksihemoglobina, pomerajući krivu njegove disocijacije u levo, smanjujući na taj način dostavljanje kiseonika drugim tkivima.
Dodatna toksičnost posledica je vezivanje za druge hemoproteine kao što je mioglobin (stvaranje karboksimioglo-bina, što dovodi do miokardnih poremećaja i disritmija), citohrom a3 (odgovoran za respiratorni ciklus) i P450 (učestvuje u oksidativnom ciklusu leko-va i hormona).
Ovaj gas deluje i na trombocitni azot-oksid, potentni vazodilatator što može delimično objasniti hipotenziju u trovanju.
Eliminacija ugljen-monoksida iz organizma odvija se preko disajnih puteva. Polu-vreme izlučivanja je 320 minuta pri udisanju čistog vazduha, 40 minuta pri udisanju 100% kiseonika i 20 minuta nakon prime-ne 100% kiseonika pod pritiskom od 2,5 atmosfere.
Ono što se Nikolini Pišek i njenoj ćerki desilo juče moglo je da ima teže posledice, ali srećom sve se dobro završilo