Pojačani pritisak na vene u rektalnom području najčešći je uzrok pojave hemoroida. Kako pritisak raste, krv se pojačano nakuplja u venama i uzrokuje otoke. Ako se pritisak ne smanji, te ako to traje dovoljno dugo, natekle i proširene vene šire se na uštrb okolnog kavernoznog (sunđerastog) tkiva koje bubri i otiče. Tada nastaju hemoroidi.
- Rizični faktori nastanka hemoroida:
- Trudnoća,
- Teški fizički poslovi,
- Loša ishrana i životne navike,
- Radnje koje dovode do povećanja pritiska u stomaku.
"Zdravom i pravilnom ishranom se može regulisati stolica. U ishrani se moraju upotrebljavati vlakana i namirnica biljnog porekla. Konzumirati puno tečnosti, koja čini stolicu mekšom. Eliminisati loše navike. Promeniti način života: puno se kretati, izbegavati nepotrebna opterećenja. Jedan od bitnih elemenata je i regulacija telesne težine. Sve ove radnje dovode do regulacije stolice i pražnjenja, što uveliko smanjuje mogućnost nastanka hemoroidalne bolesti”, tvrde stručnjaci.
NE PROPUSTITE
Najčešći uzroci nastanka hemoroida su sledeći:
- žurba prilikom defekacije – preterano naprezanje kako bi se što pre obavila stolica stvara pritisak na rektum,
- Proliv ili opstipacija (zatvor) – također mogu stvoriti pritisak na debelo crevo i rektum,
- dugotrajno sedenje na toaletu – zbog neprirodnog položaja i dugotrajnog naprezanja,
- tvrda stolica – koja uzrokuje snažno naprezanje kako bi se obavila nužda,
- slabljenje vezivnog tkiva anusa i rektuma – koje može biti uzrokovano starijom životnom dobi ili genetskom predispozicijom,
- ishrana siromašna vlaknima – jer ona omekšavaju stolicu i olakšavaju probavu,
- često podizanje teških predmeta – kao što takvo snažno naprezanje može uzrokovati kilu, moguće je da rezultira i nastankom hemoroida.
Rizični faktori za nastanak hemeroida također mogu biti:
pretilost – preterana gojaznost, pogotovo masno tkivo iznad abdomena.
trudnoća – hormonske promene u trudnica izazivaju pojačan protok krvi u donji deo tela i opuštanje tkiva. Fetus stvara dodatni pritisak. Tokom samih trudova stanje se može pogoršati zbog kratkog, ali intenzivnog pritiska na rektalno područje.
Hronično stanja – pre svega oboljenja srca i jetre, sklonost proširenim venama, a osobe s nižim krvnim pritiskom su nešto sklonije pojavi hemoroida nego one s visokim.
Istraživanje provedeno do 2004. do 2008. godina u kojemu je učestvovalo čak 2813 ljudi s hemeroidima iz Sedinjenih država pokazalo je sledeće: kod ispitanika koji su konzumirali hranu bogatu vlaknima najveći je uzrok hemeroida bio zatvor stolice.
NE PROPUSTITE
Unutrašnji i spoljni hemeroidi
Iako se pojmovi unutrašnji i spoljni hemeroidi često koriste, oni zapravo nisu tačni– naime, radi se samo o različitim stepenima hemoroidalne bolesti.
“Hemoroidalna bolest ima 4 stepena. Prva dva stepena su unutar čmara, treći izlazi prilikom defekacije (nužde) ali se može manualno ili spontalno reponirati, a četvrti stupanj je stalno spolaj i nema mogućnosti njegove repozicije”, objasnio je doktor Ratančić.
Prema tome, prvi i drugi stepen bolesti često se u govoru nazivaju unutrašnji hemoroidi (hemeroidi). Nalaze se dovoljno duboko unutar rektuma da se ne mogu videti golim okom, a teško ih je i osetiti. Obično ne uzrokuju bol jer se u tom području creva ne nalazi mnogo nervnih završetaka, ali zato mogu uzrokovati krvarenje te osećaj nedovoljnog pražnjenja creva.
Treći i četvrti stepen bolesti najčešće se opisuju kao spoljni hemoroidi. Nastaju oko anusa, prekriveni su rektalnom sluznicom, a zbog mnogo nervnih završetaka na tom području mogu uzrokovati jaku bol i krvarenje nakon obavljanja nužde. Mogu i trombozirati (što znači da je došlo do grušanja krvi u njima) i izazvati bolnu tamnocrvenu oteklinu zbog čega je otežano čišćenje analnog područja.
Hemoroidi (hemeroidi) – simptomi
- Ovisno o tome gde se nalaze, simptomi hemeroida se razlikuju, kao što se razlikuju od osobe do osobe ovisno i o stepenu veličine hemeroida.
- Prvi i drugi stepen hemoroidalne bolesti (tzv. unutarnji hemoroidi) uzrokuju:
- krvarenje iz rektuma – obično nakon pražnjenja creva, odnosno obavljanja nužde; možete primetiti krv u stolici, na toaletnom papiru ili na wc šolji;
- osjećaj nedovoljnog pražnjenja creva– kao da nešto otežava obavljanje velike nužde;
- bol prilikom obavljanja nužde – iako unutarnji hemoroidi (hemeroidi) retko uzrokuju bol, moguće je da dođe do prolapsa, odnosno izlaska hemeroida iz unutrašnjosti creva kroz anus što je vrlo bolno.
- Treći i četvrti stepen hemoroidalne bolesti (tzv. spoljni hemoroidi) uzrokuju:
- otekline – vidljive otekline odnosno “kvrge” na spoljnoj strani anusa;
- svrbež i crvenilo – često ako dođe do upale, hemoroidi (hemeroidi )postaju osetljivi te mogu uzrokovati svrbež i nelagodu;
- bol – posebno prilikom sedenja ili obavljanja nužde, također prilikom čišćenja analnog područja,
- krvarenje – obično je u pitanju roza, sveža krv nastala iritacijom rektuma.
- Diranje, trljanje ili preterano čišćenje hemeroida može samo pogoršati simptomi.
NE PROPUSTITE
Dijagnoza hemoroida (hemeroida)
Doktor na temelju prijavljenih simptoma i izvršenog pregleda prepisuje terapiju. S obzirom na to da su simptomi raka debelog creva slični simptomima hemoroida (krvarenje i jaka bol), u slučaju da je pacijent stariji od 50 godina ili ako je u rizičnoj grupi za rak creva, lekar će ga poslati na dodatne pretrage, najčešće kolonoskopiju.
Lečenje hemeroida kod kuće
Svakako otiđite kod doktora ako primetite krv u stolici ili na toaletnom papiru!
Kod hemeroida trećeg i četvrtog stepena, posetite lekara ako simptomi ne nestaju nakon nedelju dana samolečenja (o tome više pročitajte u nastavku teksta).
Ovi hemoroidi obično sami nestaju kroz nekoliko dana, ali kad se jednom pojave, obično se i vraćaju.
Za tretiranje manjih hemoroida dovoljno je uvesti neke promene u ishrani i u navici obavljanja nužde. Većinom nije potreban hirurški zahvat i lečenje hemeroida se svodi na promene životnih navika.
Istraživanja iz 2018. godine su otkrila da pravilna ishrana i promene navike obavljanja nužde, mogu znatno da poboljšaju stanje bolesnika.
Hemoroidi i ishrana
- Jedite puno vlakana – hrana s celim žitaricama poput integralnog hleba i ovsenih pahuljica, suvog voća, mahunarke,
- Izbegavajte nezdravu hranu koja ne sadrži hranjive supstance ni vlakna, npr. sladoled, gazirana pića, beli hleb,
- pijte puno vode – 8 do 10 čaša dnevno, a izbegavajte previše kofeina i alkohola jer oni mogu dovesti do opstipacije,
- Izbegavajte previše ljutu i začinjenu hranu.
Hrana koju je potrebno izbjegavati:
- sir,
- čips i ostale grickalice,
- fast-food,
- sladoled,
- meso i mesne prerađevine,
- polupripremljena jela iz prodavnice,
- industrijska procesuirana hrana.
Obavljanje nužde
Korisno je otići na toalet čim osetite potrebu, ne čekati predugo jer to stvara pritisak na rektalno područje.
Izbegavajte preterano stiskanje, opustite se i neka se stvari dogode svojim prirodnim tokom. Nemojte zadržavati dah dok obavljate nuždu.
Tople kupke
Tople kupke u trajanju od 20-ak minuta mogu uvelike olakšati bol, kao i svrab. Preporučuje se nakon obavljanja nužde sediti u kadi ili lavoru punom tople vode bez jakih sapuna, a nakon ove male terapije vrlo nežno peškirom osušiti analno područje (tapkanjem, ne brisanjem).
Lečenje hemeroida uz lekarsku pomoć
Hemeroidi trećeg i četvrtog stepena (tzv spoljni hemoroidi) obično zahtevaju posebnu lekarsku intervenciju i najčešće se operišu.
Manje razvijeni unutrašnji hemoroidi mogu se uspešno lečiti prepisanim lekovima i neoperativnim merama; kao što je podvezivanje gumenom trakom ili skleroterapijom.
Manje razvijeni hemoroidi prvog i drugog stepena(tzv. unutrašnji hemoroidi) mogu se uspešno lečiti prepisanim lekovima i neoperativnim merama; kao što je podvezivanje gumenom trakom ili skleroterapijom.
Hemoroidi višeg stepena mogu zahtevati hirurški postupak koji se zove hemoroidektomija. Ipak, u novije vreme pokušava se izbeći operaciju pa se koriste i neke druge metode lečenja velikih hemeroida, kao što su sklerozacija ili lasersko uklanjanje hemeroida.
"Operativno se leče treći i četvrti stepen, a prvi i drugi hirurški konzervativno. Hirurški konzervativno lečenje podrazumijeva nekrvave metode operativnog lečenja. Dakle, samo oko 5% slučajeva zahteva operativno lečenje", tvrde stručnjaci.
Podvezivanje gumenom trakom (Barron ligatura)
Ovo je najčešći postupak za uklanjanje hemoroida koji deluje kod oko 75% pacijenata. Izvodi se u ordinaciji. Gumene trake ili prstenovi postavljaju se oko vrha unutrašnjeg hemoroida. Time se onemogućuje dotok krvi u hemoroid koji se smanji i na kraju sasvim degenerira te otpadne.
Sklerozacija (skleroterapija)
Postupak je kojim se injekcijom ubacuje sredstvo u bazu hemoroida (hemeroida) koje uzrokuje trombozirane vene. Telo reaguje upalnim procesom što dovodi do stvaranja ožiljkastog tkiva i stezanja odnosno smanjenja i nestanka hemeroida.
Postupak se radi u lokalnoj anesteziji, a oporavak od zahvata traje obično jedan ili dva dana.
Laserska hemoroidoplastika
Prilikom laserskog uklanjanja hemoroida (hemeroida), u sam hemoroid unosi se tanka sonda koja toplinskim talasom tretira hemeroid. Ova je tehnika moguća i kod težih oblika hemoroida, iako ponekad može biti nedovoljna te svejedno može biti potreban hirurški zahvat.
Komplikacije su vrlo retke, a oporavak brz i gotovo bezbolan.
Operacija hemoroida (hemoroidektomija)
Kod jako velikih hemeroida potreban je hirurški zahvat, a odnosi se na odstranjivanje hemoroida. Uspešnost zahvata je visokih 95%, a operacija nije rizična. Ipak, operisano mesto posle zahvata može biti vrlo bolno i zahtevati vrlo jake analgetike.
