Poreklo Mahidevran Sultanije, jedne od najuticajnijih žena Osmanskog carstva iz 16. veka, obavijeno je velom misterije i oprečnim dokazima. Istorijski izvori ukazuju da je pripadala moćnoj čerkeskoj kneževskoj porodici. Prema dokumentima, pre nego što se pojavila u otomanskoj palati, nosila je ime Malhurub-Bakharej Idarovna i bila je ćerka kabardijskog princa Idara, čiji su se posedi prostirali na ogromnim teritorijama Severnog Kavkaza.
Rođena je oko 1498. godine u porodici u kojoj su se preplitali interesi nekoliko uticajnih dinastija. Njena majka, Nazdkhan Khatun, poticala je iz porodice krimskih hanova i bila je ćerka Menlija Giraja. Ova činjenica je bila od posebnog značaja, jer postoji verzija da je druga ćerka Menli Giraja bila Hafsa Sultan, majka sultana Sulejmana Veličanstvenog. Dakle, buduća Mahidevran Sultanija i njen budući muž Sulejman bili su jedno drugom rođaci.
Porodica Malhurub je bila brojna i uticajna. Imala je i biološke i polubraću i sestre iz tri braka svog oca. Posebnu ulogu u njenoj sudbini odigrala je njena starija sestra Fatu Idarovna, po udaji poznata kao Fatma Šahidevran-Hatun, koja se, i pre nego što se Malhurub pojavio u osmanskoj palati, udala za visokog osmanskog dostojanstvenika Karagjoz Ahmed-pašu.
Put do osmanskog dvora: od čerkeške princeze do sultanove neveste
Priča o pojavi Malhuruba u osmanskoj palati ima nekoliko verzija, od kojih je svaka zasnovana na dinastičkim i političkim vezama koje su postojale u to vreme. Jedna od najverovatnijih verzija povezuje njen dolazak sa aktivnostima Hafse Sultan, koja bi, kao njena tetka, mogla da organizuje ovaj brak radi jačanja porodičnih veza i političkog uticaja.
Druga verzija pripisuje ključnu ulogu u sudbini Malkhuruba njenoj starijoj sestri Fatmi Šahidevran-Khatun. Fatmin muž, Karagoz Ahmed-paša, zauzimao je visok položaj na dvoru sultana Selima Javuza i uživao je veliko poverenje vladara. Ovo je otvorilo mogućnosti za promovisanje interesa porodice, uključujući i ugovaranje braka mlađe sestre sa prestolonaslednikom.
Bez obzira koja je verzija bliža istini, istorijski izvori ukazuju na to da se venčanje Malhuruba i Šehzade Sulejmana dogodilo oko 5. januara 1512. godine. Ovaj brak, uprkos bliskom odnosu supružnika, sklopljen je uzimajući u obzir političke interese obe dinastije i postao je važan događaj u istoriji osmansko-čerkeskih odnosa.
Život na osmanskom dvoru: porast Mahidevranovog uticaja
Posle venčanja, Malkhurub, koja je dobila ime Mahidevran, brzo se navikla na svoj novi status. Njen položaj na dvoru značajno je ojačan nakon rođenja njenog sina Mustafe 1515. godine, koji je smatran najverovatnijim prestolonaslednikom. Istorijski izvori ukazuju na mogućnost da Mahidevran i druga deca imaju još sina i ćerku, što je bilo krajnje neobično za konkubine osmanskog harema.
U prvim godinama svog boravka na dvoru, Mahidevran je uživala posebnu naklonost Sulejmana i zauzimala je privilegovan položaj u haremu. Njen uticaj se proširio ne samo na unutrašnje poslove harema, već i na neke aspekte političkog života carstva. Tome je doprinelo i njeno visoko poreklo i porodične veze sa uticajnim ličnostima osmanskog dvora.
Pad slave: poslednje godine Mahidevrana
Sudbina Mahidevran doživela je dramatičan preokret sa pojavom Hurem u haremu. Postepeni gubitak sultanove naklonosti doveo je do gubitka uticaja i moći. Međutim, najteži udarac za Mahidevran bilo je pogubljenje njenog sina Mustafe, koje se dogodilo po naređenju sultana Sulejmana.
Posle ove tragedije, Mahidevran je prognana u Bursu, gde je provela poslednje godine svog života u relativnom siromaštvu. Lišena sultanove podrške, ona je ipak našla snage i sredstava da izgradi mauzolej za svog pogubljenog sina. Mahidevran je nadživela i svog muža Sulejmana i svoju suparnicu Hurem.
Nasleđe čerkeške princeze u osmanskoj istoriji
Životni put Mahidevran Sultana odražava složen sistem dinastičkih veza i političkih saveza koji su postojali između Otomanskog carstva i kavkaskih kneževina u 16. veku. Njena priča pokazuje kako je predstavnik čerkeske aristokratije uspeo da postigne visok položaj na otomanskom dvoru i utiče na politički život carstva.
Makhidevranovo poreklo iz uticajne čerkeske porodice Idar, njene porodične veze sa krimskim hanovima i otomanskom dinastijom stvorili su jedinstvenu situaciju kada su se predstavnici nekoliko moćnih dinastija udružili u brak. Ova unija je doprinela jačanju političkih i kulturnih veza između Osmanskog carstva i naroda Kavkaza.
Mahidevranov dug život, koji je trajao oko 84 godine, obuhvatio je jedan od najznačajnijih perioda u istoriji Osmanskog carstva. Sahranjena je pored sina u Bursi, gde mauzolej koji je podigla i danas podseća na tešku sudbinu čerkeške princeze, koja je postala deo otomanske istorije.
NE PROPUSTITE
Dara Bubamara i Zorana Mićanović
