Hedi Lamar rođena je u Beču 1914. godine kao Hedvig Eva Marija Kisler. Iako će 30-ih godina 20. veka postati jedna od najpopularnijih holivudskih glumica, nijedna uloga koja joj je poverena nije toliko zanimljiva i inspirativna kao njen život.
Proslavio ju je čehoslovački film "Ekstaza" iz 1933. godine koji je ušao u istoriju kinematografije kao prvi film sa obnaženim scenama. Zbog ovog dugo zabranjivanog filma, Hedi su se često sećali (uprkos mnogobrojnim kasnijim ulogama) upravo po scenama u kojima pliva gola u jezeru. Njeno ime i ova scena pominju se i u kultnom jugoslovenskom filmu "Maratonci trče počasni krug".
NE PROPUSTITE
Kao da obnaženost nije bila dovoljna, “Ekstaza” je prvi film koji je prikazao i ženski orgazam… i to u krupnom planu! Režiser ga je simulirao tako što je Hedi izvan kadra golicao, a scena je delovala i više nego uverljivo. Kritika je film nazvala "čistom pornografijom" ali je ostvarenje zapravo prvi put otvoreno prikazalo do tada tabu temu - da žene vole seks i mogu da uživaju u njemu!
Šest brakova u 20 godina
Posle nesrećnog braka sa industrijalcem iz Beča, Hedi se seli u London, a zatim i u Ameriku, gde je kao glumica filmske kompanije Metro-Goldvin-Majer (Metro-Goldwyn-Mayer) snimila mnogobrojne filmove.
Po zahtevu MGM-a ona uzima prezime Lamar (po MGM-ovoj zvezdi nemih filmova, Barbari La Mar)- Maks Rajnhart, čuveni filmski i pozorišni reditelj, izjavljivao je da je Hedi Lamar najlepša žena u Evropi. Kada je emigrirala u Ameriku, MGM je promoviše kao "najlepšu ženu sveta".
Mediji su se bavili njenim burnim privatnim životom - udavala se šest puta! Nakon industrijalca, bila je u braku sa jednim scenaristom, glumcem, vlasnikom noćnog kluba, naftnim mogulom i, na kraju, sa sopstvenim advokatom.
NE PROPUSTITE
Iz svih ovih brakova izašla je za nepune dve decenije od čega je samo peti, sa mogulom Hauardom Lijem, trajao sedam godina. Osim skandala, brakovi su joj doneli troje dece od kojih je jedno usvojila. Po sopstvenom priznanju, više od slave i bogatstva, upravo ona bila su njena najveća sreća.
Genijalka u telu anđela
Novinari koji su pisali o njenim ulogama, propalim brakovima i skandalima nisu ni mogli da pretpostave da se iza prelepog lica glumice krije osoba izuzetne inteligencije koja je u slobodno vreme bila – izumiteljka!
Hedi Lamar nije bila zadovoljna svetom filma u kome je zbog svoje zanosne pojave često bila samo ukras. Sve više se bavila svojom tajnom ljubavlju – naukom i pronalazaštvom.
- Svaka devojka može da bude glamurozna. Treba samo da stoji mirno i izgleda glupo - govorila je ironično.
Godine 1942. zajedno sa kompozitorom Džordžem Antajlom patentirala je svoj izum – sigurnu bežičnu tehnologiju koju nije bilo moguće ometati, namenjenu američkoj vojsci, koja je kasnije postala osnov Bluetooth i satelitskog obrambenog sistema SAD-a
Ne moram da radim na idejama – one mi dolaze prirodno - objasnila je jednom prilikom Hedi.
Njen “sistem tajnih komunikacija” uspešno je protiv nacista primenjivala vojska Sjedinjenih Američkih Država u Drugom svetskom ratu.
Nagli razvoj digitalnih komunikacija, bez patenta Hedi Lamar, ne bi bio moguć. Njen patent se i danas uspešno primenjuje kod mobilnih telefona, faks aparata i svih bežičnih uređaja.
Tihi kraj i kasnija priznanja
Hedi Lamar preminula je 2000. godine u 85. godini života. Prema poslednjoj želji kremirana je i njen sin je prosuo pepeo iznad četinara Vinervaldske šume.
Nakon smrti Hedi Lamar svet je počeo da uviđa njenu važnost. Danas, ona se sve više prepoznaje ne samo u kontekstu istorije kinematografije, već i genijalnosti u oblasti nauke.
Od 2018. godine grad Beč mladim naučnicama daje nagradu po imenu Hedi Lamar. U svim zemljama nemačkog govornog područja Dan pronalazača proslavlja se 9. novembra, na njen rođendan.
* Tekst je urađen u saradnji sa Austrijskim kulturnim forumom Beograd.
