Prezime je za ljude sa Balkana uvek bilo „porodično ime“. Ono pokazuje poreklo, pripadnost, drevnog pretka koji je danas udaljenim ljudima nekada bio zajednički.
Nastanak današnjih prezimena, barem kada je reč o Srbiji, vezuje se za kneza Aleksandra Karađorđevića koji je 1851. godine jednim aktom naredio uspostavljanje trajnih prezimena po najstarijim i najznačajnim precima. Ipak, zahvaljujući sačuvanim manastirskim, carskim i kraljevskim poveljama i spisima iz prošlosti, pre svega iz Srednjeg veka, danas znamo da su se i naši preci prezivali slično kao i mi danas.
Da li znate poreklo i značenje svog prezimena? Proverite ovde – možda je među ova plemićka prezimena ušetalo baš vaše, što će vam reći da potičete od neke aristokratske porodice, iako toga verovatno niste ni svesni!
Branković
Brankovići su vlastelinska i vladarska porodica iz 14. i 15. veka. Najpoznatiji predstavnik je svakako Vuk Branković, učesnik boja na Kosovu, oženjen Marom, kćerkom kneza Lazara i kneginje Milice. Kasnije su nosili titulu despota, i samostalno, ali i kao turski vazali. Veruje se da danas nema direktnih potomaka ove porodice.
Balšić
Balšići su bili srednjovekovna dinastija, koja je vladala Zetom od 1360. do 1421. godine. Posle smrti cara Dušana, Balšići postaju gospodari Zete, priznajući samo formalno vlast srpskog cara Uroša.
Branivojević
Branivojevići su bili hercegovačka vlastelinska porodica koja je u drugoj polovini XIII i prvoj trećini XIV veka vladala Humom.
Vlastimirović
Vlastimirovići su prva srpska vladarska porodica o kojoj postoje istorijske beleške. Naziv dinastije Vlastimirovići dali su istoričari prema prvom vladaru iz ove dinastije koji je stvorio nezavisnu državu – knezu Vlastimiru, za razliku od Nemanjića, koji su tako nazivani još u svoje vreme. Ponekad, mada dosta retko, ova se vladarska porodica naziva Višeslavići ili Višeslavljevići, prema prvom vladaru čije nam je ime poznato, knezu Višeslavu.
Vojinović
Vojinovići su bili srpska vlastelinska porodica koja je tokom XIV veka igrala značajnu ulogu u Nemanjićkoj Srbiji, pogotovo nakon smrti cara Dušana kada su tokom raspada srpskog carstva njeni predstavnici veliki vojvoda Vojislav Vojinović, a potom i njegov bratanac Nikola Altomanović bili najjače velmože u Srbiji.
Vojislavljević
Vojislavljevići su srpska srednjovekovna dinastija, koja je nasledila vlast nad Dukljom preko Jovana Vladimira i srpske dinastije Vlastimirovića. Ova loza vladala je Dukljom i okolnim područjima, uključujući i Zahumlje, Rašku i Bosnu. Njihova vladavina je trajala od 1034. do 1186. godine, kada je dominaciju preuzela dinastija Nemanjić.
Vukanović
Vukanovići su bili vladarska porodica koja je vladara Raškom od kraja 11. veka do početka druge polovine 12. veka. Samo ime dinastije je navedeno uslovno, odnosno predstavlja termin koji su moderni istoričari izveli iz imena prvog značajnijeg vladara ove porodice – raškog velikog župana Vukana.
Dejanović
Dejanovići ili Dragaši su bili srpska vlastelinska porodica koja je u drugoj polovini 14. veka upravljala prostorom oko tromeđe današnjih republika Srbije, Bugarske i Makedonije. Njen rodonačelnik je bio sevastokrator Dejan koji je bio oženjen rođenom sestrom cara Dušana – Teodorom. Konstantin Dragaš je opevan u narodnoj epskoj poeziji kao drug Marka Kraljevića pod imenom beg Kostadin. Pored toga, njegovo ime se očuvalo u današnjem nazivu Velbužda kojim je upravljao, a koji se danas zove Ćustendil što je izvedeno od turskog naziva Kjustendil, što znači Konstantinova Banja.
Dinjičić
Dinjičići su bosanska srednjovekovna vlastelinska porodica koja je u doba kraljevine Bosne upravljala oblašću Jadara. Prvi poznati predstavnik Dinjičića je župan Dinjica. On se pojavljuje u povelji bosanskog kralja Tvrtka I Kotromanića od 10. aprila 1378. godine.
Zlatonosović
Zlatonosovići su bosanska srednjovekovna vlastelinska porodica koja je u doba kraljevine Bosne upravljala oblašću Usore. Braća Vlađ i Stjepan Zlatonosović bili su učesnici u Kosovskom boju 1389. godine u kojem su bili zarobljeni od Turaka.
Jakšić
Jakšići su bili poznata plemićka porodica iz vremena srpske despotovine. Jakšići su zadivili Mađare svojim herojstvom u borbi s Turcima, tako da ih je kralj Matija nazvao stubovima hrišćanstva i dao im i ugarsku plemićku titulu. Kosače (Hercegović, Kosačić, Vuković, Hranić)
Kosače (od njih Hercegovići, Kosačići, Vukovići, Hranići) su bosanska srednjovekovna porodica koja je u doba Kraljevine Bosne bila najznačajnija u njoj, posle vladajućih Kotromanića. Njihov prvobitni posed se nalazio oko nastanka Drine i Foče, a kasnije se proširio na prostor Zahumlja odnosno današnje Hercegovine. Njihov pripadnik Vlatko Vuković bio je vojskovođa Tvrtka I i komandovao je levim krilom bosanske vojske u Kosovskom boju.
Kotromanić
Kotromanići su bili bosanska vladarska dinastija u srednjovekovnoj Bosni, koja je vladala približno od 1250. do 1463. godine. Glavni posedi nalazili su im se u srednjoj Bosni, u dolini rijeke Bosne do Vranduka i u župi Lašvi. Od značajnijih gradova posjedovali su Visoko, Sutjesku, Bobovac, Fojnicu i Kreševo kao i okolna rudarska naselja.
Lazarević
Lazarevići su srpska vlastelinska i vladarska porodica iz 14. i 15. veka. Rodonačelnik dinastije bio je Pribac Hrebeljanović, logotet, a potom peharnik na dvoru cara Dušana. Njegov sin bio je Lazar Hrebeljanović koji je predvodio vojsku u boju na Kosovu. Smatra se da ova porodica nema direktnih potomaka pošto Lazarovi sinovi – Stefan i Vuk, nisu imali naslednika.
Mrnjavčević
Mrnjavčevići su srednjovekovna srpska vlastela koja je okvirno vladala prostorom današnje Makedonije. Najznačajniji iz ove porodice bila su dva brata – Vukašin i Uglješa, obojica stradali tokom bitke protiv Turaka na Marici 1371. godine. Vukašinov sin bio je Marko, u narodnoj tradiciji poznatiji kao Kraljević Marko, najveći srpski junak.
Nemanjić
Nemanjići su srednjovekovna srpska dinastija koja je vladala Srbijom više od dva veka. U dinastiji je bilo jedanaest vladara, s tim što se dinastija možda nastavila, ženskom linijom u dinastiju Lazarevića.
Oblačić
Oblačići su srpska srednjovekovna vlastelinska porodica. Imali su posede na severu Šumadije. Rade Oblačić smatra se rodonačelnikom ove porodice, ali njegovo poreklo nije poznato. Zna se da je služio despote Stefana Lazarevića i Đurađa Brankovića.
Pavlović (Jablanić)
Pavlovići ili Jablanići su bosanska srednjovekovna porodica koja je u doba kraljevine Bosne upravljala istočnim i jugoistočnim delovima današnje Bosne i Hercegovine, zvanom Zemlje Pavlovića. Njihov najpoznatiji predstavnik i rodonačelnik bio je Pavle Radenović. Sa završetkom osmanlijskog osvajanja kraljevine Bosne 1463. godine Pavlovići nestaju sa istorijske scene.
Sanković
Sankovići su bosanska vastelinska porodica iz srednjovekovne Bosne. Bili su gospodari Humske zemlje.
Crnojević (Đurašević, Gojčinović i Kalođurđević)
Crnojevići (plemenski oni se zovu još i Đuraševići, Gojčinovići i Kalođurđevići) su crnogorska plemićka dinastija iz Crne Gore. Vladavina dinastija Crnojević Zetom i Crnom Gorom je trajala kontinualno do 1498. godine. Osim kao vladari, Crnojevići su poznati po pribavljanju prve štamparije na ovim prostorima. Današnji Crnojevići su njihovi potomci.
