Zašto je moćni Stounhendž izgrađen pre oko 5 hiljada godina, dugo je bila jedna od velikih misterija. Međutim, prema novoj studiji, možda konačno imamo odgovor.
"Al’ je đavo, ali su mađije", izgovara Vuk Mandušić u snu iz Njegoševog "Gorskog vijenca". No, jesu li zaista neki religijski i paganski običaji, zemaljske mistične sile, ili pak vanzemaljci u pitanju?
Naučnici tvrde ipak da je čuveni kameni krug u Viltširu, izgrađen kao simbol ujedinjenja između tri različita dela Britanije.
Znamo da su stene Stounhendža prenete čak iz jugozapadnog Velsa i severoistočne Škotske.
Tako naučnici sa Univerzitetskog koledža u Londonu i Univerziteta u Aberistvitu pretpostavljaju da su Škoti i Velšani doneli sopstvene lokalne stene u Viltšir kao dobro osmišljen doprinos izgradnji ove strukture.
Na taj način, Stounhendž je predstavljao moćan, i veoma rani, simbol britanskog jedinstva.
Graditelji Stounhendža su pokušali da uspostave "političko jedinstvo i zajednički identitet širom velikog dela ili čak cele Britanije", navode autori u svom radu objavljenom u časopisu "Archaeology International", piše "Dejli mejl".
Dodaju: "Donošenje ovih izuzetnih i stranih stena... simbolizovalo je i povezivalo udaljene zajednice unutar složenog materijala."
"(Stounhendž je bio) monumentalni izraz jedinstva između ljudi, zemlje, predaka i neba", ističu autori.
U svom radu istraživači tvrde da daleki izvori Stounhendžovih stena dodatno podržavaju teoriju da je neolitski spomenik imao neku vrstu ujedinjavajuće svrhe u drevnoj Britaniji, uz njegovu simboličku vrednost.
"Činjenica da su sve njegove stene potekle iz udaljenih regiona, što ga čini jedinstvenim među preko 900 kamenih krugova u Britaniji, sugeriše da je kameni krug mogao imati političku, kao i religijsku svrhu", rekao je vodeći autor profesor Majk Parker Pirsen sa Instituta za arheologiju Univerzitetskog koledža u Londonu.
"(To je bio) spomenik ujedinjenja za narode Britanije, koji su slavili svoje večne veze sa precima i kosmosom", ističe profesor Majk Parker Pirsen.
Iako Engleska, Škotska i Vels nisu postojali kao koncepti kada je Stounhendž izgrađen pre 5 hiljada godina, znamo da struktura zaista predstavlja sve tri zemlje.
Stounhendž je poznat po svojim velikim peščarima, poznatim kao sarseni, koji su lokalno nabavljeni, verovatno doneseni iz šuma Vest Vud u Viltširu, oko 24 kilometra severno.
Međutim, pored visokih sarsen-kamena koji čine prepoznatljiv izgled Stounhendža, ovo svetski poznato mesto takođe sadrži oko 80 "plavih kamenja". Manjih stena koje imaju plavičastu nijansu kada su sveže razbijene ili kada su mokre.
Među stručnjacima za Stounhendž, opšteprihvaćeno je mišljenje da plava kamenja potiču iz Kreg Ros-i-Felina u Preselijskim brdima u jugozapadnom Velsu (iako je način na koji su dospela u Viltšir predmet rasprava).
Međutim, Oltarski kamen, najveći plavi kamen u središtu Stounhendža, zapravo potiče iz severne Škotske, do hiljadu kilometara udaljen, otkrili su naučnici ranije ove godine.
Postavljen horizontalno u srcu Stounhendža, ovaj šest tona težak, pet metara dug pravougaoni oltarski kamen je sivo-zeleni peščar, znatno veći i različit u sastavu od ostalih plavih stena.
Istraživački tim (u kojem su učestvovala dva autora ovog novog rada) tada je analizirao starost i hemijski sastav minerala iz fragmenata Oltarskog kamena.
Otkrili su izuzetnu sličnost sa starim crvenim peščarom iz Orknejskog basena u severoistočnoj Škotskoj.
Tim je zaključio "sa 95 odsto tačnosti" da kamen potiče iz ovog područja, koje obuhvata delove Invernesa, Tursa, Orknija i delove Šetlanda, iako su u međuvremenu isključili Orkni kao lokaciju.
U ovom novom radu, tim tvrdi da su Oltarski kamen doneli neolitski ljudi severne Škotske kao doprinos ili poklon južnjacima.
"(To je bilo) možda da se učvrsti savez ili da se učestvuje u izvanrednoj dalekosežnoj saradnji koju je izgradnja Stounhendža predstavljala i utelovila", navode autori.
Slično tome, plava kamenja mogla su biti preneta od strane ljudi iz Preselijskih brda u jugozapadnom Velsu kao njihov doprinos, ilustrujući "političko ujedinjenje ili svetu mir."
Ovaj nastavak rada sada identifikuje izgradnju Stounhendža kao "spomenik ostrvskog jedinstva, delimično utelovljen kroz daleke i raznolike izvore njegovih stena", navodi se u studiji.
"Neobično snažne sličnosti u rasporedu podova u kasnoneolitskim kućama na Orkniju i naselju Darington Vals u blizini Stounhendža takođe pružaju dokaze o bliskim vezama između Solzberi Plejna i severne Škotske", navodi tim.
Stounhendž je u ranoj istoriji korišćen kao groblje za kremaciju uglavnom odraslih muškaraca i žena tokom otprilike pet vekova.
Stručnjaci kažu da je skoro polovina ljudi sahranjenih u Stounhendžu živela negde van Solzberi Plejna, što pokazuje da su ljudi kroz istoriju dolazili tamo iz daleka.
"Sličnosti u arhitekturi i materijalnoj kulturi između oblasti Stounhendža i severne Škotske sada imaju više smisla", dodao je profesor Pirsen.
"To je pomoglo da se reši zagonetka zašto su ova udaljena mesta imala više zajedničkog nego što smo ranije mislili."
Novo istraživanje dolazi dan pre zimskog solsticija – najkraćeg dana u godini, kada hiljade ljudi dolazi u Stounhendž. Tokom zimskog solsticija, zalazeće sunce se spušta ispod horizonta preko sredine oltarskog kamena i između dva najveća uspravna kamena (od kojih je jedan sada oboren).
Veruje se da su se ljudi hiljadama godina okupljali u Stounhendžu tokom letnjeg i zimskog solsticija kako bi obavljali rituale i ceremonije povezane s promenom godišnjih doba, suncem i nebom. Tokom zime, neolitski ljudi su takođe priređivali gozbe u blizini Stounhendža, u obližnjem selu Darington Vals.
Uglavnom zbog toga što je star čak 5 hiljada godina, poreklo Stounhendža, uključujući razloge i način njegove izgradnje, i dalje izaziva žustre rasprave.
Profesor Timoti Darvil, arheolog sa Univerziteta Bornmut, koji je preminuo ranije ove godine, rekao je da je Stounhendž služio kao drevni solarni kalendar, pomažući ljudima da prate dane u godini.
Britanski istraživač je naveo da svaki sarsen predstavlja jedan dan u mesecu, čineći celo mesto ogromnim uređajem za merenje vremena.
Druge teorije uključuju da je Stounhendž bio kultni centar za lečenje, hram, mesto gde su se štovali preci ili čak groblje.
Stounhendž i solsticiji
Dobro je poznato da je čitav raspored Stounhendža postavljen u odnosu na letnji i zimski solsticij – kada je nagib Zemlje prema Suncu najsnažniji, bilo prema severnom ili južnom polu.
Na severnoj hemisferi, letnji solsticij se dešava kada je severni deo Zemlje najviše nagnut ka Suncu, dok se zimski solsticij dešava kada je nagnut od Sunca.
Prema "English Heritage", koji upravlja ovim lokalitetom, Stounhendž je namerno izgrađen da bi se poravnao sa suncem tokom solsticija.
Objašnjavaju: "U Stounhendžu, tokom letnjeg solsticija, sunce izlazi iza Kamena pete u severoistočnom delu horizonta, a njegovi prvi zraci osvetljavaju samo srce Stounhendža.
"Posmatrači u Stounhendžu, tokom zimskog solsticija, stojeći na ulazu u ograđeni prostor i gledajući ka centru kamenja, mogu videti zalazak sunca na jugozapadnom delu horizonta."
NE PROPUSTITE
U nastavku se upoznajte sa bogatom istorijom i kulturom Aranđelovca:
Bonus video:
