Kada dođete u selo Lukomir, u opštini Konjic, inače najviše naselje u Bosni i Herecegovini, imate osećaj kao da je vreme stalo, a pogled na kuće stotinama godina stare oduzima vam dah. Naime, mesto koje se nalazi na obroncima prelepe planine Bjelašnice, autentičnom arhitekturom i predivnim pejzažima, može biti idealna destinacija za odmor duše i tela. Sa druge strane, odličan je izbor i za one koji obožavaju zimske sportove.
Pozicija Lukomira je impresivna. Nalazi se na nadmorskoj visini od 1450 metara, na obodu Bjelašnice, uz samu ivicu kanjona Rakitnice nasuprot Visočice. Samo naselje čiji puni naziv glasi Gornji Lukomir, je zapravo nastalo iseljavanjem stanovnika, još starijeg, Donjeg Lukomira, smeštenog dublje u kanjonu.
Na osnovu stećaka, srednjovekovnih nadgrobni spomenika u obliku velikog kamena koji se nalaze u selu, i potiču iz 14. i 15. veka, veruje se da je selo bilo naseljeno i pre više stotina godina.
Današnji stanovnici sela potomci su ovčara iz hercegovačkih sela Kamen i Žulj iz okolice Stoca, koji su zbog iznimno bogatih pašnjaka ovde leti čuvali velika stada ovaca. Gradeći prvo sezonska naselja, koja su posle prerasla u današnje selo, najvećim su se delom ovde naseljavali ljudi iz plemena Čomora i Masleša, koji su i danas jedine porodice u Gornjem Lukomiru.
Vejsil Čomor, jedan je od potomaka starosedelaca i svake godine se vraća u selo kada malo otopli i prođe oštra zima. Sedeo je kraj svoje kuće i sa puno strpljenja pravio kašiku, i objašnjava da je najbolja od javora.
- Ide od javora, ali ga nemam, pa sam napravio od bukovine. Ovo radim, pa ima 50 godina. To mi je profesija, ja ne znam da vozim auto, ali ovo znam raditi. Došao sam ove godine 11. maja. Znam da nas je dvoje u ovoj kući, a koliko ih se u selo vrati kad malo otopli, to ne znam. Pre je bila puna svaka kuća. Evo ovi (priča i pokazuje na kuću do njegove), bilo ih je 20, sad otac i majka i dva sina. Imali su po dvadesetoro goveda, pa tri, četiri konja...Radilo se. Svi su otišli trbuhom za kruhom, ima ih po Nemačkoj, po Bosni -govorio je prošle godine za YT kanal Amel Besirevic BIH.
Rastužuje činjenica da je, prema popisu iz 2013. godine, u njemu živelo svega 13 stanovnika, dok je 1991. godine Lukomir imao 156 stanovnika. Poslednji meštani koji su baš živela sve vreme u selu bili su Džafo i Nurija Ćomor, brat i šura, kako je istaknuto na spomen ploči na njihovoj kući. Džafo je preminuo 2001, godine, a Nurija 2016.
Njegovi malobrojni žitelji su prisiljeni da prezimljuju negde na nižim nadmorskim visinama. I ljudi i stoka se vraćaju tek u kasno proleće, pošto okopne snegovi i ozelene pašnjaci Bjelašnice.
Leti, u Lukomir treba doći rano, pre svih, a to znači oko 7 časova izjutra kada otprilike i prvi zraci sunca prevaljuju preko susednih padina, a meštani izvode svoja stada na ispašu. Tada je selo i najživlje, na stotine ovaca se izvode na ispašu kroz mahalu, dok igla nema gde da padne između ovih stvorenja. Ceo taj metež praćen zvonjavom i lavežom traje svega nekoliko minuta nakon čega selo ponovo tone u uobičajni dremež koju će samo povremeno prekinuti zvuk neizbežnih građevinskih radova i organizovanih grupa posetilaca.
Poseban izgled kuća
Zaštitni znak sela je šindra – tradicionalni krov.
Šindra je krovni pokrivač od cepanih drvenih daščica, koje se postavljaju jedna preko druge sa preklopom. Za šindru se najčešće koristi lučevina (drvo bora starog preko 50 godina i to samo deo stabla od korena do jedan metar uvis), a u novije vreme se koristi i mlađe drvo, ali impregnirano. Koristi se kao pokrivač u svim krajevima Evrope gde ima puno četinara i gde su obilne padavine, jer se njome mogu pokrivati samo krovovi sa velikim nagibom. Zbog svoje visoke cene, danas se sve manje koristi.
Kuće su pravljenje od kamena i lima, a stolarija je bila od drveta. Imaju četvrtastu osnovu sa ložištem u sredini, a na kamenim zidovima obavezno su se ostavljali mali prozori.
Poseta Lukomiru ide u paketu sa obližnjim bjelašničkim vrhom Obalj, koji se izdiže sa istočne strane sela, tik iznad kanjona Rakitnice. Iako Obalj ne spada u glavne vrhove Bjelašnice (Krvavac, Hranisava), pogled odavde pokriva sve hercegovačke planine i dopire do Durmitora. Najbolji način za posetu Lukomiru je onaj bez automobila. Ukoliko se odlučite nekada da posetite ovo selo, pešašite što više, jer je to najbolji način da uživate u svoj nestvarnoj prirodi tog kraja.
Činjenica da je prema popisu iz 2013. godine u njemu živelo samo 13 stanovnika je vrlo
Geografija
Po posljednjem službenom popisu stanovništva iz 1991. godine, naseljeno mesto Lukomir imalo je 156 stanovnika.
