Ime oca Atanasija Jevtića odavno je poznato ne samo našoj crkvenoj i široj javnosti, već i celom hrišćanskom, naročito pravoslavnom svetu.
Episkop dr Atanasije Jevtić rođen je od pravoslavnih roditelja, srpskog roda, Milana D. Jevtića, i Savke, rođ. Brisić, zemljoradnikâ, u selu Brdarici, u šabačko-valjevskom kraju (Zapadna Srbija), na drugi dan Božića, 26. decembra 1937, tj. 8. januara 1938. godine.
Osnovnu školu završio je u Draginju, a nižu gimnaziju započeo 1949. u Šapcu i završio osmoljetku 1953. u Debrcu. Učio je zatim Bogosloviju u Rakovici i završio u Beogradu, juna 1958 (u generaciji sa sadašnjim Episkopom Amfilohijem i Lavrentijem). Po završetku Bogoslovije, upisao Bogoslovski fakultet u Beogradu 1958.g., ali je u novembru iste godine pozvan na odsluženje dvogodišnjeg vojnog roka u Podgorici (obuka 6 meseci) i na Kosovu (godinu i po u Vučitrnu i Prištini).
Po povratku iz vojske je zamonašen po blagoslovu Episkopa Šabačko-Valjevskog Jovana, od Arhim. Justina Popovića, u manastiru Pustinji kod Valjeva, uoči Vavedenja 3. decembra 1960. godine, a zatim, kao sabrat manastira Tronoše kod Loznice, nastavio i završio studije na Bogoslovskom fakultetu u Beogradu, juna meseca 1963. godine. Diplomirao sa opštom ocenom 8,88 (vrlo dobar).
Za vreme studija rukopoložen od Episkopa Jovana u čin jerođakona na Bogojavljenje 1961, a na Uspenje Presvete Bogorodice 1963.g. u sveštenički čin.
Završivši Bogoslovski fakultet, podneo molbu Sv. Arhijerejskom Sinodu radi odlaska na postdiplomske studije u Grčku. Februara 1964.g. poslan od Nj.Svetosti Patrijarha Srpskog Germana na Teološku akademiju na Halku kod Carigrada (Turska), gde je ostao do meseca juna iste godine. Zbog tamošnjih teških političkih prilika prešao u leto iste godine u Jeladu, na Svetu Goru, i s jeseni na Teološki fakultet u Atinu, gde je pod rukovodstvom profesora dogmatike i akademika dr Jovana Karmirisa pripremio na grčkom doktorsku tezu iz dogmatike, na temu: Eklisiologija Apostola Pavla po Svetom Zlatoustu.
Doktorsku tezu odbranio s odličnim uspehom 2. juna 1967.g. na istom fakultetu. Posle toga ostao u Atini još godinu dana i nastavljajući bogoslovski rad uglavnom na izučavanju Svetih Otaca Crkve.
Za vreme četvorogodišnjeg boravka u Atini, služio kao parohijski sveštenik u atinskoj Ruskoj crkvi, stanujući jedno vreme u bogoslovskom internatu Grčke Crkve, a zatim u privatnom stanu. Sve vreme boravka u Grčkoj bio u stalnoj vezi sa svojim Episkopom – Šabačkovaljevskim Jovanom.
U jesen 1968. g., dobivši za to blagoslov od svog Duhovnika i svog Episkopa, prešao u Pariz, na Bogoslovski institut Svetog Sergija, radi produžetka daljih bogoslovskih studija i izučavanja francuskog jezika.
Po provedenoj jednoj godini izabran od Profesorskog saveta Instituta za profesora, za Uvod u teologiju i Patrologiju sa Asketikom, i na tom položaju ostao tri godine. Poslednju godinu (1971-2) predavao i Istoriju Crkve vizantijskog perioda. Boraveći u Parizu, povremeno pratio izvesna predavanja iz Patrologije na rimokatoličkom Teološkom fakultetu (Institut Catholique de Paris), i neka predavanja iz vizantijske književnosti na Sorboni ( Hautes Etudes).
U svojstvu profesora Instituta Svetog Sergija učestvovao na Prvoj teološkoj konferenciji Pravoslavnih teologa u Americi, septembra 1970.g. u Bostonu (Holy Cross). Za četiri godine boravka u Francuskoj opsluživao je, prema potrebama, pravoslavne parohije ruske, srpske, grčke i francuske, a živeo u domu studenata Instituta Svetog Sergija. Tokom leta posećivao je Sv. Zemlju, Srbiju i Grčku.
Vrativši se iz Pariza u leto 1972.g. s jeseni postavljen od Sv. Arhijerejskog Sinoda za upravnika Doma studenata pri Bogoslovskom fakultetu. Sledeće 1973.g. izabran za docenta na Bogoslovskom fakultetu za katedru Patrologije (Crkvena književnost i misao Svetih Otaca Istoka i Zapada). Predavao i Istoriju Hrišćanske Crkve niz godina, kao i neko vreme Istoriju Srpske Crkve. Godine 1983. biran za vanrednog, a 1987. za redovnog profesora na katedri Patrologije. Biran za Dekana Bogoslovskog fakulteta 1980/81. i 1990/91. U tom periodu rada na Fakultetu, objavio je oko dve stotine naučnih radova. Tada počinje da izlazi njegovo delo Patrologija (knj.2).
Dolaskom u Beograd, brzo se uključio u kulturna kretanja prestonice, poglavito aktivnim učestvovanjem na brojnim tribinama, gde je svojim otvorenim istupanjima, odličnim poznavanjem teološke i filosofske misli, te svojstvenom mu erudicijom i svestranošću, zadobio velike simpatije i podršku, naročito omladine, u brojnim dijalozima sa apologetima marksizma i materijalizma. Poznata su i njegova reagovanja u štampi (posebno u listu Pravoslavlje, gdje je smatran za jedno od prvih pera). Istovremeno i naporedo sa profesorskim dužnostima, delatno je učestvovao u buđenju uspavane svetosavske i kosovske svesti i savesti Srpskoga naroda, podsećajući na ozbiljnost situacije na Kosovu i Metohiji, ali i u drugim Srpskim zemljama.
Učestvujući svojim prilozima u prikupljanju dokumenata i svedočanstava o novomučeništvu, zavetovao ih je budućim i sadašnjim generacijama kao dokument vremena i na taj način vraćao dug postradalim Srbima i svojoj Crkvi. Takođe, mnogobrojne mlade ljude je svojim primerom nadahnuo i uputio na izučavanje bogoslovlja, podstaknuo na stupanje u sveštenički i monaški čin… Svojim pastirsko-eklisijalnim delovanjem doprineo izmirenju i prevazilaženju raskolâ, a osobito tzv. Američkog raskola.
Ratne 1991.g. biva od Sv. Arh. Sinoda izabran na Ivandan 7. jula hirotonisan i ustoličen u Vršcu za Episkopa Banatskog, gde je ostao nepunih godinu dana, da bi ga Sv. Arh. Sabor na majskom zasedanju 1992. izabrao za Episkopa Zahumsko-Hercegovačkog. Zbog ratnog požara nije mogao biti ustoličen u sedištu Mostaru, nego u Trebinju, na Vidovdan 1992.g. Novi Episkop, sa sedištem u manastiru Tvrdošu, nasledio je Eparhiju koja više decenija nije imala svoga Episkopa-pastira. Tokom rata, mnogorazlično je pomagao svoj narod, vojsku, siročad, izbeglice, ranjenike i ostale nevoljnike i paćenike, obnavljajući pravoslavnu veru u Hercegovini krštavajući, pričešćujući i prosvećujući bogompovereni mu narod(pokrenuo eparhijski časopis Vidoslov, koji redovno izlazi od Božića 1993. do danas).
Godine 1994. izabran je za prvog rektora novootvorene Duhovne akademije Svetog Vasilija Ostroškog u Srbinju. Njegovom zaslugom Hercegovinom su pronete mošti Svetog Vasilija Ostroškog i Tvrdoškog Čudotvorca (10.-11.maja 1996).
Usled teške povrede vratnih pršljenova (3.dec.1998), molio je Sabor Episkopa za razrešenje od arhipastirskih dužnosti. Na septembarskom zasedanju 1999.g. Sv. Arh. Sabora usvojena mu je ostavka na aktivno upravljanje Eparhijom ZHiP (na njegovo mesto izabran je Episkop Grigorije), a sâm je ostao da boravi u manastiru Tvrdoš kraj Trebinja.
Posle toga, prilično vremena provodi na Kosovu i Metohiji (naročito od dolaska stranih NATO trupa, juna meseca 1999), pomažući tamošnjem Episkopu i stradalnom narodu. Tokom 2001/2002.g. proveo je osam meseci u Jerusalimu izučavajući jevrejski jezik radi prevoda Svetog Pisma Starog Zaveta na srpski, i upoznavajući bolje Sv. Zemlju Gospodnju, kao i služeći u Jerusalimskoj Patrijaršiji, naročito na Grobu Gospodnjem.
(Prethodno posetio Sv. Zemlju 3 puta i Sinaj 2 puta).
Po povratku iz Jerusalima, poslan je od SASabora, od juna 2002.g. do maja 2003.g. na ispomoć obolelom Episkopu Žičkom Stefanu, kada je sa drugim Episkopima pripremio unošenje u Kalendar Svetih Episkopa Žičkog i Ohridskog Nikolaja… Po povratku iz Žiče, radi u Manastiru Tvrdošu prevod Svetog Pisma sa jevrejskog i grčkog, povremeno napiše poneki tekst, ili održi neko predavanje. Za vreme pogroma Srba na Kosmetu, marta 2004, bio je svih tih dana prisutan sa stradalnim narodom, sveštenstvom i monaštvom…
Episkop Atanasije je posebno kao jeromonah bio učesnik mnogih domaćih i međunarodnih naučnih skupova iz oblasti crkvene istorije, teologije, filosofije i hrišćanske kulture. Istovremeno je sarađivao u mnogim crkvenim i svetovnim publikacijama kod nas i u inostranstvu. Autor je brojnih knjiga, studija, članaka, ogleda i beseda na više svetskih jezika. Prevodi sa starogrčkog, staroslovenskog, i dr. jezika. Njegovi bogoslovski, antropološki, patrološki, crkveno-istorijski radovi zalaze u sve periode istorije Crkve i obuhvataju skoro sva važnija pitanja pravoslavnog biblijsko-svetootačkog bogoslovlja. Njegovi literarni teološko-filosofski radovi i istupanja dobili su i zvaničnu potvrdu izborom u Udruženje književnika Srbije. Do sada je objavio više desetina knjiga.
*Preuzeto iz knjige Ep.Atanasija Hristos Alfa i Omega, Manastir Tvrdoš-Bratstvo Sv. Simeona Mirotočivog, Trebinje-Vrnjci 2004., str. 303-307.
