Mnogi su za ovu bolest prvi put čuli zbog Brusa Vilisa koji je nedavno saopštio da se povlači iz glume nakon što mu je dijagnostikovana afazija. Postavlja se pitanje – šta je afazija, kako se razvija i dijagnostikuje?
Afazija je jezički poremećaj uzrokovan oštećenjem u određenoj oblasti mozga koja kontroliše izražavanje i razumevanje jezika.
Mnogi ljudi imaju afaziju kao rezultat moždanog udara. I muškarci i žene su podjednako pogođeni, a većina ljudi sa afazijom je u srednjim i starijim godinama.
Postoji mnogo vrsta afazije. One se obično dijagnostikuju na osnovu toga koja je oblast jezika dominantne strane mozga zahvaćena, kao i koji je stepen oštećenja.
Šta uzrokuje afaziju?
Afazija je uzrokovana oštećenjem jezika dominantne strane mozga, obično leve strane, i može biti izazvana usled udara, povrede glave, tumora na mozgu, infekcije, demencije…
Trenutno je nepoznato da li afazija uzrokuje potpuni gubitak jezičke strukture ili uzrokuje poteškoće u pristupu jeziku i njegovoj upotrebi.
Koji su simptomi afazije?
Simptomi afazije zavise od toga o kom se tipu afazije radi.
Ljudi sa Brokinom afazijom, koja se ponekad naziva ekspresivna afazija, na primer, mogu eliminisati pojedine reči iz svog jezika i govoriti kratkim, ali smislenim rečenicama. Obično mogu da razumeju neki govor drugih.
Pošto je oštećenje u prednjem delu mozga, važno je i za motoričke pokrete, osobe sa Brokinom afazijom često imaju slabost desne strane ili paralizu ruke i noge.
Oni sa Vernikeovom afazijom, koja se ponekad naziva receptivna afazija, mogu govoriti dugim zbunjujućim rečenicama, dodavati nepotrebne reči ili stvarati nove reči. Obično imaju poteškoća da razumeju govor drugih.
Ljudi sa globalnom afazijom imaju poteškoća sa govorom ili razumevanjem jezika.
Kako se dijagnostikuje afazija?
Potvrda afazije, obim poremećaja i predviđanje uspešnog lečenja mogu se proceniti i potvrditi setom sveobuhvatnih jezičkih testova koje sprovodi logoped.
Ovi testovi uključuju proučavanje govora, imenovanja, ponavljanja, razumevanja, čitanja i pisanja.
Postavljanje dijagnoze takođe može uključivati upotrebu procedura snimanja mozga, kao što su:
- Kompjuterska tomografija (CT) – Ovo je test snimanja koji koristi rendgenske zrake i kompjuter da napravi detaljne slike tela. CT skeniranje pokazuje detalje kostiju, mišića, masti i organa. CT skeniranje je detaljnije od opštih rendgenskih snimaka.
- Magnetna rezonanca (MRI) – Dijagnostička procedura koja koristi kombinaciju velikih magneta, radio frekvencija i kompjutera za proizvodnju detaljnih slika organa i struktura unutar tela.
- Pozitronska emisiona tomografija (PET). Tehnika snimanja zasnovana na kompjuteru koja koristi radioaktivne supstance za ispitivanje procesa u telu.
Kako se leči afazija?
Zdravstveni radnik će sa pacijentom razgovarati o specifičnom lečenju afazije na osnovu: godina, opšteg zdravlja i medicinske istorije, na osnovu toga koja je dominantna ruka kod pacijenta (da li je pacijent levoruk ili dešnjak), na osnovu tolerancije na određene lekove, procedure ili terapije …
Cilj lečenja je da poboljšate vašu sposobnost komunikacije putem metoda koje mogu uključivati:
- Logopedsku terapiju
- Neverbalne komunikacijske terapije, kao što su kompjuteri ili slike
- Grupne terapije za pacijente i njihove porodice
Živeti sa afazijom
Neki ljudi sa afazijom se potpuno oporavljaju bez lečenja. Ali za većinu ljudi, određena količina afazije tipično ostaje.
Tretmani kao što je logopedska terapija često mogu pomoći u oporavku nekih govornih i jezičkih funkcija tokom vremena, ali mnogi ljudi i dalje imaju problema u komunikaciji.
Ovo ponekad može biti teško i frustrirajuće i za osobu sa afazijom i za članove porodice.
Važno je da članovi porodice nauče najbolje načine da komuniciraju sa voljenom osobom. U tome često mogu pomoći logopedi.
Predlozi mogu uključivati sledeće:
- Uključite osobu sa afazijom u razgovore
- Pojednostavite jezik koristeći kratke, jednostavne rečenice
- Ponovite ključne reči ili ih zapišite da biste razjasnili značenje po potrebi
- Koristite prirodan način razgovora na nivou odrasle osobe
- Podstičite sve vrste komunikacije, uključujući govor, gestove, pokazivanje ili crtanje
- Ne ispravljajte govor osobe
- Dajte osobi dovoljno vremena da se izrazi
- Pomozite osobi da se uključi van kuće, na primer kroz grupe za podršku
- Nekim ljudima kompjuteri mogu biti od pomoći i za komunikaciju i za poboljšanje jezičkih sposobnosti.
