Da li ste znali?
Stravična prošlost stadiona Lužnjiki u Moskvi: Poprište najveće tragedije u istoriji fudbala! (FOTO)
Originalno je nazvan "Stadion Vladimir Ilič Lenjin", a otvoren je 31. jula1956. godine u jugozapadnom delu Moskve
Autor:
Finale svetskog prvenstva ove godine su Hrvatska i Francuska igrale na moskovskom stadionu Lužnjiki.
Oni koji prate sport možda će ga se setiti i kao mesta na kojem se održalo i finale Lige prvaka u kojem je Mančester Junajted nakon jedanaesteraca pobedio Čelzi sa 6:5. Na ovom stadionu se održalo i Svetsko prvenstvo u atletici 2013. godine.
U pripremi za velika sportska takmičenja glavni stadioni često dolaze pod lupu javnosti. Postavljaju se pitanja hoće li biti završeni na vreme, koliko su radnici koji su na njima radili iskorišćeni i koliko se sredstava u izgradnju uložilo. Ali, istorija takvih lokacija često ostaje neispričana.
Stadion Lužnjiki ima neverovatnu i tragičnu istoriju koja prati istoriju Rusije, odnosno Sovjetskog saveza i kulture tog vremena, socijalizma i poslednje faze sovjetskog političkog eksperimentisanja.
Originalno je nazvan "Stadion Vladimir Ilič Lenjin", a otvoren je 31. jula1956. godine u jugozapadnom delu Moskve. Ime koje danas nosi dobio je 1992. godine, i u grubom prevodu znači "livada", što se odnosi na livade na kojima je izgrađen.
Izgradnja stadiona isplanirana je i dizajnirana za samo 90 dana te 1954. godine, a njegova izgradnja završena je za 450 dana tokom dve godine. Taj veliki projekat nije samo imao za cilj da oda počast Lenjinu, već je bio i pokazatelj moći sovjetske ekonomije i njihovih mogućnosti izgradnje, posebno u sistemu koji je dizajniran kako bi prepoznao i nagradio radnike koji su nadmašili njihova poslovna očekivanja.
Takav pristup industrijalizovao je naciju i izgradio ceo niz gradova neverovatnom brzinom za vreme Staljina. Originalni stadion nije izgrađen bez izazova, posebno što se tiče vode u tlu, zbog kojeg je izgrađen na dubokim temeljima koji su ga podigli za oko 50 cm. Ubrzo je postao prepoznatljiv deo moskovske panorame, vidljiv iz obližnjeg Sparrow Hillsa, a ovekovečen u slici Konstantina Juona iz 1956. godine - Moskva, pogled na Lenjinov stadion Lužnjiki.
Upoređujući pogled tada i sada, lako se može primetiti koliko se grad promenio u proteklih 60 godina. Tokom decenija koje su prolazile, originalna struktura stadiona prošla je kroz niz promena. Prvi put tokom priprema za održavanje Olimpijskih igara u Moskvi 1980. godine, a nakon toga dodat je i krov, na kojem su radovi završeni 1997. godine. Nedavna rekonstrukcija, tokom koje je stadion bio zatvoren četiri godine od 2013. do 2017. godine, uništila je većinu originalne strukture i sačuvala samo originalne fasadne zidove.
Iako se njegova struktura kroz godine menjala, njegova svrha ostala je ista. Nakon završetka, stadion je postao nacionalni dom fudbala i atletike i domaćin većini sovjetskih velikih sportskih događaja. Stadion je ulogu pronašao i u sovjetskom društvu za održavanju takozvane "meke moći", odnosno procesa u kojem se koristi ekonomski i kulturni uticaj kako bi se uticalo na diplomatske odnose, umesto prisilne teške snage.
Svoju ulogu je nastavio da igra i dalje kao mesto ceremonija otvaranja i zatvaranja Sovjetskog fubdalskog prvenstva u Rusiji. 28. jula 1957. godine šesti Svetski festival mladih otvorio se u Moskvi uz ceremoniju otvaranja upravo na Lenjinovom stadionu. Više od 34.000 posetilaca iz 130 zemalja, kao i 120.000 sovjetskih posetilaca stiglo je u Moskvu kako bi mogli da učestvuju u dvonedeljnom festivalu. Održan je 17 meseci nakon 20. kongresa komunističke partije i govora Nikite Hruščova "O kultu ličnosti i njegovim posljedicama", koji je kasnije postao poznat pod naslovom Tajni izveštaj.
Tragedija kod Čukur česme: Ubistvo koje je podiglo Beograd na noge i promenilo srpsku istoriju!
Niz aktivnosti održalo se na stadionu nakon Staljinove smrti, a festival je projektovao sovjetsku meku moć u trenutku hladnoratovskih tenzija i poslao poruku o novoj viziji sovjetskog društva u zemlji i inostranstvu. Njegova uloga u prikazivanju sovjetske moći nastavila se i povećala posebno u julu i avgustu 1980. godine kada se na stadionu održala ceremonija otvaranja i zatvaranja OI u Moskvi.
Mnogi političari pozivali su na bojkot ovog prvenstva zbog trovanja Sergeja i Julije Skripalj u martu 2018. godine, a Festival mladih 1957. i OI 1980. bojkotovali su mnogi.
Pogled na prošlost ovog stadiona otkriva i mračnu prošlost Sovjetskog saveza. Bilo je to mesto i jedne od najvećih fudbalskih katastrofa. U noći 20. oktobra 1982. godine igrali su moskovski Spartak i FC Harlem iz Holandije u kupu UEFA. Navijači koji su pokušali da izađu sa stadiona upali su u stampedo u kojem je ubijeno njih 66, od kojih je 45 bilo tinejdžera. Prave razloge koji su uzrokovali stampedo teško je rekonstruisati, a način na koji je država pristupila toj nesreći bio je šokantan, gotovo koliko i sama nesreća.
Mediji su nesreću gotovo ignorisali, a tajanstvenost kojom su joj pristupili i zvanični odgovori bili su tipični način na koji je Sovjetski savez pristupao nesrećama i prirodnim katastrofama. Tek nakon politike Mihaila Gorbačova - glasnost, kojom su se podsticale javne rasprave o političkim i društvenim pitanjima, detalji tragične nesreće postali su poznati javnosti. 1989. godine o toj nesreći pisao je Sovetskii sport, vodeći sportski dnevni list u Rusiji.
Kultura tajnosti koja je pratila tragediju omogućila je samo još više spekulacija o mogućim žrtvama i broj stradalih koji se po nekim procenama popeo iznad 340.