Prirodna kontracepcija: Kako izračunati plodne dane i koliko je ovaj metod pouzdan!

Prirodne metode kontracepcije sve su popularnije među parovima koji ih koriste kako bi izbegli neželjenu trudnoću bez korišćenja kontracepcijskih sredstava. Koje sve metode postoje, kako ih primeniti i koliko su pouzdane, objašnjava dr.med., specijalista ginekologije, Jadranka Belan Žuklić.

1. Šta se podrazumijeva pod prirodnom kontracepcijom?

Prirodna kontracepcija je način sprečavanja trudnoće koji se temelji na prepoznavanju "plodnih i neplodnih dana" žene i na osnovu toga, periodično suzdržavanje od polnih odnosa tokom menstrualnog ciklusa. Da bi se primenile ove metode, potrebna je motivacija i učešće oba partnera, kao i poznavanje osnovnih fizioloških promena tokom menstruacije.

Metode prirodne kontracepcije se temelje na praćenju trajanja menstruacije i posmatranju i beleženju prirodnih znakova na telu žene, koji upućuju na njene "plodne dane", kao što je izgled cervikalne sluzi i praćenje porasta bazalne telesne temperature.

Prekinuti snošaj - 7 razloga zašto ne treba da ga koristite kao kontracepciju!

2. Kako se računaju plodni dani?

Glavni događaj oko kojeg se vrti smisao našeg postojanja, nalazi se u sredini ciklusa, a to je ovulacija. Ovulacija je otpuštanje zrele jajne ćelije iz jajnika, koja može preživeti samo sledećih 12 do 24 sata, ako ne dođe do oplodnje. Istovremeno, spermatozoidi mogu preživeti 3 do 5 dana. Uzimajući u obzir ova dva podatka, znači da u svakom menstrualnom ciklusu ima 6 plodnih dana koje treba izbeći kako ne bi došlo do trudnoće.

Menstrualni ciklus (MC) računa se od prvog dana jedne menstruacije do prvog dana sledeće. To je važno napomenuti jer nam žene ponekad kao datum zadnje menstruacije navode zadnji dan prethodne menstruacije, što može dovesti do greške u računanju "plodnih dana". Normalnim trajanjem MC smatra se 21 do 35 dana, a sama menstruacija od 2 do 7 dana. Većina žena ima cikluse 25 do 28 dana. Menstruaclni ciklus se najjednostavnije može podeliti u 2 faze. Period koji prethodi ovulaciji (1.faza ciklusa) i period nakon ovulacije (2. faza ciklusa).

Promene u menstruaciji - 5 razloga za hitnu posetu lekaru!

Naziv "kalendarska metoda" kontracepcije nastao je jer žena beleži u kalendar trajanje prethodnih 6 do 12 ciklusa, kako bi se videla varijabilnost trajanja od najkraćeg do najdužeg. Obzirom da je trajanje 2. faze ciklusa stabilno i traje oko 14 dana od ovulacije i da je 1. faza promenljivog trajanja, razvijeno je nekoliko formula za računanje plodnih dana. Što je veća promenljivost trajanja MC kod žene, produžuje se i period plodnih dana. Različiti stresni događaji, poput emocionalnog stresa, bolesti, naglog mršavljenja, intenzivnog vežbanja, mogu dovesti do promene dužine trajanja menstrualnog ciklusa i vremena ovulacije, što smanjuje pouzdanost ove metode.

Računanje prema Knausovoj metodi:

(PD- plodni dani, NKC - najkraći ciklus, NDC - najduži ciklus)

PD = (NKC - 15d -2d) do (NDC -15d + 2 d)

Ako je ciklus stabilan i traje 28 dana, prema ovoj formuli plodni dani su od 9. do 15. dana brojeći od prvog dana prethodne menstruacije.

Primer: NKC – 24 d, NDC 28 d

PD= (24d -15d-2d) do (28d -15d+2d) = plodni dani su od 7. do 15. dana

Prema modifikovanoj Oginovoj metodi:

PD = (NKC – 18 d) do (NDC – 11 d)

Ako ciklus traje 28 dana, plodni dani su od 10. do 17. dana.

Pouzdani znaci ovulacije - Sve promene na telu!

3. Posmatranjem cervikalne sluzi možemo odrediti plodne dane?

Količina sluzi zavisi od količine estrogena i progesterona. Estrogen je glavni hormon u fazi pripreme za ovulaciju, a progesteron nakon ovulacije.

Količina estrogena se postepeno povećava kako se približava ovulacija, što se ogleda sve većim lučenjem cervikalne sluzi koja vlaži matericu, sluz je retka, vodenasta, prozirna, rastegljiva. Takva promena sluzi u vreme ovulacije omogućava preživljavanje spermatozoida do 72 sata i brži prolaz kroz matericu prema jajnoj ćeliji.

Nakon ovulacije, količina estrogena se smanjuje, a raste količina progesterona, pa sluz postaje manja, gusta, mutna i predstavlja svojevrsnu barijeru za prolazak spermatpzoida. Čim žena primeti sluz, odnosno pojavi se osećaj vlažnosti materice počinju plodni dani, odnosno oko 8-9. dana ako ciklus traje 28 dana.

Bila trudna 9 meseci, a nije znala - Doktorka objasnila ovaj fenomen!

Vrhunac količine sluzi koja je vodenasta, prozirna, rastegljiva javlja se 1 do 2 dana pre ovulacije. Četvrtog dana nakon vrhunca obilnosti sluzi prestaju plodni dani i "sigurnim" periodom se smatra sve do pojave menstruacije.

Period menstruacije se prema ovoj metodi smatra nesigurnim, jer menstruacija može prikriti izgled sluzi, naročito ako su ciklusi kraći, pa je i kraći period između menstruacije i ovulacije.

4. Kako se meri bazalna temperatura?

Bazalna telesna temperatura (BT) je toplina koju naše telo proizvodi u stanju potpunog mirovanja i prosečno iznosi 36.5° C. Porastom količine progesterona neposredno nakon ovulacije dolazi do porasta bazalne telesne temperature za 0.4 do 0.8º C i ostaje tako povišena do sledeće menstruacije. Ako se 3 uzastopna dana izmeri povišenje BT, dokazujemo da je bila ovulacija.

BT se meri ujutro pre ustajanja, otprilike u isto vreme i nakon najmanje 6 sati neprekidnog sna. Da bi se ova metoda mogla primenjivati, potrebno je pratiti porast BT tokom nekoliko prethodnih ciklusa. Polni odnosi se ograničavaju samo na 2. fazu ciklusa, odnosno 3 do 4 dana nakon zabeleženog porasta bazalne temperature.

Važno je napomenuti da konzumacija alkohola, kasno spavanje i isprekidan san, putovanje kroz različite vremenske zone, smenski rad, bolesti i primena nekih lekova mogu dovesti do promena BT, pa tada ova metoda nije pouzdana.

Izmerite temperaturu odmah - Može da otkrije ozbiljne bolesti!

5. Može li se kombinacijom više metoda povećati pouzdanost prirodne kontracepcije?

Razvijene su tzv. simptotermalne metode, koje kombinuju izgled cervikalne sluzi, merenje bazalne temperature, praćenje trajanja prethodnih ciklusa, uz dodatno praćenje simptoma kao što su pozicija vrata materice, osetljivost dojki i ovulacijski bol u stomaku. Najefikasnijom metodom danas se smatra Krejtonova (Creightonova) metoda, koja kombinuje posmatranje sluzi, prisutnost simptoma i promenu bazalne temperature.

6. Šta možemo saznati proverom položaja vrata materice?

Ova metoda se najčešće koristi u kombinaciji sa praćenjem cervikalne sluzi. Kako polni hormoni utiču na količinu i izgled cervikalne sluzi, tako utiču i na položaj i konzistenciju tkiva vrata materice. Možda se čini da je potrebno savladati neke posebne tehnike pregleda, ali treba se samo prisetiti načina primene vaginaleta. Većina žena je tokom upotrebe vaginaleta stekla utisak da dodiruje nešto strukture poput vrha nosa - to je vrat materice.

Ako se vrat materice lako dosegne, tvrde je strukture, a vagina suva - radi se o neplodnim danima. Približavanjem plodnih dana, cerviks se podiže, postaje mekši, nema se utisak dodirivanja nosa već usana, vlažan je i otvorenog cervikalnog kanala - radi se o plodnim danima. Nekoliko dana nakon ovulacije ponovno postaje niže položen, tvrde konzistencije i zatvorenog cervikalnog kanala.

Sve što vam treba je toplomer - Kućni test slavnog naučnika za proveru štitne žlezde!

7. Mogu li se metode prirodne kontracepcije primeniti nakon porođaja?

Neposredno nakon porođaja žena određeno vreme nema ovulaciju i menstruaciju zbog dojenja (laktacijska amenoreja). To se događa jer hormon koji je zadužen za stvaranje mleka (prolaktin) u našem mozgu stvara signale koji jajniku daju znak da nema ovulacije. Ako žena isključivo doji, bez dohrane, količina prolaktina je visoka i ovulacija je snažno stopirana.

Kontracepcija zbog dojenja smatra se pouzdanom prvih 6 meseci samo ako žena isključivo doji u pravilnim razmacima, i to najmanje svaka 4 sata tokom dana i najmanje svakih 6 sati tokom noći. Smanjenjem broja dojenja, smanjuje se nivo prolaktina i ovulacija se uspostavlja za 14 do 30 dana. Polovina žena koje dohranjuju decu odmah nakon porođaja, imaju ovulaciju već tokom prvih 6 nedelja. Ovulacija može biti uspostavljena, a da žena još nije dobila menstruaciju nakon porođaja, pa može doći do neplanirane trudnoće. Za vreme dojenja nakon prvih 6 meseci svakako treba primeniti i druge metode kontracepcije, jer prirodne metode nisu pouzdane.

8. Koliko su pouzdane metode prirodne kontracepcije?

Pouzdanost, odnosno zakazivanje pojedinih metoda kontracepcije, meri se prema broju trudnoća koje se dogode na 100 žena koje koriste istu metodu tokom godinu dana. Pouzdanost svake metode zavisi da li se primenjuje pridržavajući se strogo uputstava ili nešto propustimo u primeni. Za pouzdanost prirodnih metoda kontracepcije vrlo je važno pridržavanje uputstava, strpljivost i učešće oba partnera. Kod primene najpouzdanijih metoda kontracepcije kao što su spirala ili sterilizacija, dogodi se manje od jedne trudnoće tokom godinu dana primene na sto žena.

Kako sprečiti prepoznati i lečiti vaginalne infekcije!

Rizik kod uobičajene primene simptotermalnih metoda je do 5 trudnoća tokom godinu dana na 100 žena, a Bilingsove i kalendarske metode 15-25. Pravilnom primenom simptotermalnih metoda pouzdanost se približava onoj koju ima kontraceptivna pilula.

Obzirom da se prirodnim metodama kontracepcije zapravo pokušava pogoditi tačno vreme ovulacije, jednako dobro se te metode primenjuju radi tempiranog polnog odnosa i ostvarenja trudnoće.