Svetinja

Svi srpski velikani utehu tražili upravo ovde: Sveti mir manastira Krušedol vekovima fascinira! FOTO

Jedan od najbogatijih srpskih manastira večni je počinak velikog broja znamenitih Srba

Objavljeno: 07.05.2017. 11:52h 22:34h
Autor:
Foto: Profimedia
Foto: Profimedia FOTO: Profimedia
Foto: Profimedia FOTO: Profimedia
Foto: Profimedia FOTO: Profimedia
Foto: Profimedia FOTO: Profimedia
Foto: Profimedia FOTO: Profimedia
Foto: Profimedia FOTO: Profimedia

Zadužbina despotske porodice Branković, manastir Krušedol se nalazi na Fruškoj Gori, u ataru istoimenog sela, nadomak mesta Irig i Maradik. Istorija manastira raspolaže podatkom da je zadužbina despota Đorđa Brankovića i njegove mati Angeline Branković, manastir Krušedol sazidan u periodu između 1509. i 1514. godine.

Zanimljivo je da je srpska despotica Angelina, kada je u drugoj polovini 15. veka stigla u Srem sa sobom donela i mošti svog preminulog supruga Stefana. Tada je dobila i zemljište od srpske vlastelinske porodice Jakšić na kome je podigla ženski manastir koji se i danas nalazi u neposrednoj blizini manastira Krušedol.

Reč je o crkvi koja je posvećena Sretenju Gospodnjem i koja se nalazi u istoimenom mestu Krušedol. Sin despotice Angeline Branković, Đorđe je kao svoju zadužbinu podigao fruškogorski manastir Krušedol, mada se često navodi da je ovaj manastir na Fruškoj Gori zadužbina i njegove majke.

Đorđe Branković se zamonašio i u monaštvu je dobio ime Maksim, a nosio je čin vladike. Istorija manastira beleži podatak da je Đorđe Branković podigao ovaj fruškogorski manastir zahvaljujući novčanoj pomoći Jovana Njagoja, vlaškog vojvode, koji mu je bio rođak. Uz to, zabeležen je i podatak da je veliki ruski knez Vasilije pomogao izgradnju muškog manastira Krušedol na Fruškoj Gori, a koliko je poznato knez Vasilije je bio u srodstvu sa srpskom vlastelinskom porodicom Jakšić.

Prvi zvaničan pomen manastira Krušedol istorija nalazi u popisu koji su načinili turski osvajači 1546. godine. Zabeleženo je, takođe da je zadužbina despota Đorđa Brankovića i njegove majke imala sigurno najveće posede među svim manstirima na Fruškoj Gori. Istorija manastira beleži i podatak i da je 1670. godine fruškogorski manastir Krušedol imao najbrojnije bratstvo, od svih manastira na Fruškoj Gori, uzevši u obzir da je zabeleženo da je tada u njemu bilo čak 90 kaluđera i 12 staraca.

Koliko je poznato, u doba Velike seobe Srba su kaluđeri ovog manastira prebegli u mađarski grad Sentandreju, a sa sobom su poneli sve dragocenosti. Nedugo zatim, 1697. godine se vraćaju, a mitropolit Isaija Đaković, koji je i sam sahranjen u manastiru prenosi mošti srpskog patrijarha Arsenija III Čarnojevića u ovaj manastir na Fruškoj Gori.

U prvoj polovini 18. veka, kada se zbila Bitka na Petrovaradinu, 1716. godine surovi turski osvajači ne samo da su opljačkali i zapalili fruškogorski manastir Krušedol, već su i mošti, tada već Svetih Brankovića sasekli i zapalili.

U prvoj polovini 18. veka istorija manastira navodi podatak da je fruškogorski manastir Krušedol obnavljan, te da je glavna manastirska crkva, koja je posvećena prazniku Blagoveštenje proširena i pokrivena limom, kao i da je tadašnji vladika pečujski Nikanor Melentijević sazidao konak, između 1722. i 1725. godine.

Kompleks manastira Krušedol na Fruškoj Gori uz glavnu manastirsku crkvu koja je posvećena prazniku Blagoveštenja čine i zvonik, koji je izdvojen, te manastirski konaci. Danas se u ovom srpskom srednjevekovnom manastiru često obavljaju činovi krštenja i venčanja, a posebno je zanimljivo zidno slikastvo, te freska koja prikazuje Strašni sud, a nalazi se na zapadnoj strani glavne manastirske crkve.

Srpski srednjevekovni manastir Krušedol na Fruškoj Gori je danas ženski manastir, a na čelu sestrinstva manstira je igumanija.

Zanimljivosti manastira Krušedol

Kada se pomene fruškogorski manastir Krušedol prva asocijacija su znameniti Srbi koji su u ovom manastiru boravili, kao i oni koji su i danas u njemu sahranjeni. Tako je istorija manastira zabeležila podatak da je čuveni srpski pesnik iz perioda romantizma, Laza Kostić, kada je bio razočaran u ljubav i svestan da je nemoguće da je ostvari sa mlađanom Lenkom Dunđerski, utehu potražio upravo u ovom manastiru na Fruškoj Gori.

Pored porodice ktitora manastira, u njemu su sahranjeni i kneginja Ljubica Obrenović, supruga velikog srpskog knjaza Miloša Obrenovića, ali i još jedan član porodice Obrenović – kralj Milan Obrenović, što se navodi kao svojevrsna zanimljivost kada je u pitanju fruškogorski manastir Krušedol. Uz pomenute Srbe, u manastiru Krušedol su sahranjeni i srpski patrijarsi : Arsenije III Čarnojević i Arsenije IV Jovanović Šakabenta, kao i mitropolit Isaija Đaković i vojvoda Stevan Šupljikac, ali i mnogi drugi.

Posebne zanimljivosti se vezuju za riznicu manastira Krušedol na Fruškoj Gori, za koju istorija navodi podatak da je bila jedna od bogatijih manastirskih riznica, te da su se u njoj nalazile brojne dragocenosti koje su pripadale porodici Branković, čija je fruškogorski manastir Krušedol zadužbina, već i mnogim drugim srpskim vlastelinskim porodicama. Nažalost, većina tih predmeta je pokradena, a istorija manastira beleži da je ono što je od njih ostalo čuvano u Zagrebu sve do 1946. godine kada su prenete u Beograd i do današnjih dana se nalaze u Muzeju Srpske pravoslavne crkve. Samo jedan deo predmeta bogate manastirske riznice je izložen i u samom manastiru na Fruškoj Gori.

Mošti članova porodice Branković i to: despotice Angeline i njenog muža despota Stefana, kao i njihovog sina despota Đorđa, potonjeg Maksima, to jest ono što je od njih ostalo nakon surovog turskog spaljivanja, se i danas nalaze u ovom manastiru na Fruškoj Gori i one se u kivotima, u kojima se inače čuvaju izlažu samo tokom velikih crkvenih praznika.

Uz brojne zanimljivosti koje su vezane za fruškogorski manastir Krušedol svakako se često navodi i bogata manastirska biblioteka. U ovom manastiru je, recimo davne 1662. godine pisana ”Služba i akatist svecima“, kako navodi istorija manastira. Takođe, u manstirskoj biblioteci su čuvane i stare crkvene štampane knjige, ukupno njih sedam, za koje je zabeleženo da ih je 1651. godine iz Rusije u manastir Krušedol na Fruškoj Gori doneo iguman Amfilohije.

13. avgusta 2009. godine je fruškogorski manastir Krušedol proslavio jubilej. Tada je, nakon što je završena Sveta liturgija Sveti Arhijerejski Sinod Srpske pravoslavne crkve odlikovao manastir Krušedol na Fruškoj Gori Ordenom Svetog Save prvog stepena.