U Hrvatskoj, na severu Istre, na brežuljku okruženom vinogradima, šumama i tišinom koja danas gotovo da ne postoji u savremenoj Evropi, nalazi se Hum - grad koji s ponosom nosi titulu najmanjeg grada u Evropi. Sa svega trideset stanovnika, Hum nije tek kuriozitet sa mape, već autentičan i živ spomenik istrorije i tradicije, mesto gde se prošlost ne čuva u vitrinama, već diše kroz svaku ulicu, kamen i zid.
Tragovi srednjeg veka
Hum se prvi put pominje u pisanim izvorima još u 12. veku, kada je imao značajnu ulogu kao feudalno uporište. Njegova istorija čita se već na samom ulazu – grad je opasan snažnim kamenim zidinama, dok masivna vrata iz 1562. godine, ukrašena reljefima, svedoče o vekovima burnih događaja i promena vlasti. Iako skroman po površini, Hum je sačuvao jasnu gradsku strukturu, što ga i danas izdvaja od sela i zaseoka širom Evrope.
Unutar zidina – život u malom
Unutar gradskih zidina nalazi se tek nekoliko kamenih kuća, mala gradska loža i crkva Uznesenja Blažene Device Marije, čiji zvonik dominira panoramom i postaje prirodna tačka orijentacije. Sve u Humu je svedeno, ali smisleno – prostor je mali, ali svaki detalj ima svoju svrhu i priču. Upravo ta kompaktna celina daje Humu posebnu atmosferu grada koji je ostao veran sebi.
Jedinstven izbor gradonačelnika
Posebnu pažnju posetilaca i istoričara izaziva neobičan način izbora gradonačelnika. Svake godine, druge nedelje u junu, Hum bira svog gradonačelnika po drevnom glagoljaškom ritualu. Glasanje se obavlja pomoću drvenih palica sa urezima, na način koji se vekovima nije menjao. Ovaj običaj nije turistička predstava, već živa tradicija koja se prenosi s kolena na koleno i predstavlja snažan simbol istrajnosti lokalnog identiteta.
Hum danas – mir, kultura i biska
Danas je Hum omiljena turistička destinacija za one koji traže mir, autentičnost i dodir sa istorijom. Posetioci dolaze da prošetaju glavnom ulicom dugom svega nekoliko desetina metara, da uživaju u lokalnoj kuhinji i probaju čuvenu humsku rakiju od imele – bisku, po kojoj je grad nadaleko poznat. Posebno mesto zauzima i Aleja glagoljaša, koja povezuje Hum sa širim kulturnim i jezičkim nasleđem ovog kraja.
Mali grad sa velikom pričom
Iako najmanji u Evropi, Hum je dokaz da veličina ne određuje značaj. Njegova snaga leži u očuvanoj tradiciji, miru koji nudi i sposobnosti da ostane veran sebi u svetu koji se ubrzano menja. Hum nije samo mesto na mapi – to je iskustvo, sećanje i lekcija o tome koliko su koreni važni, čak i kada ih čuva grad od svega nekoliko desetina stanovnika.