Ovo su arapske reči koje Srbi stalno koriste: Nisu ni svesni da ih upotrebljavaju na dnevnom nivou

Arabizmi, koji su u najvećem broju slučajeva posredne pozajmljenice iz arapskog jezika, stigli su do srpskog jezika preko osmansko-turskog, jednog od nekadašnjih ključnih jezika islamske civilizacije, koji je ostavio dubok trag i na naš jezik.

Upravo zbog tog posredništva, često se za ove reči koristi uvreženi naziv turcizmi, a povremeno i osmanizmi ili orijentalizmi.

Reči arapskog porekla, većinom imenice i pridevi, prošle su kroz određene promene na fonetskom i semantičkom nivou. Tako su nastale reči poput: dućan (tur. dükkan, ar. dukkān), zanat (tur. sanat, ar. sana‘ – izrada), sat (tur. saat, ar. sā‘a), sevap (tur. sevap, ar. tawāb – nagrada), ćevap (tur. kebap, ar. kabāb), ćef ili ćeif (tur. keyif, ar. kayf – uživanje), ćup (tur. küp, ar. kūb – čaša), fukara (tur. fukara, ar. fuqarā’ – sirotinja), džep (tur. cep, ar. ğayb).

Ove reči su se, uz prilagođavanje, dobro uklopile u gramatičku normu srpskog jezika. Pojedine su poslužile kao osnova za nove lekseme kroz tvorbene morfeme turskog porekla – poput hajdučije, hadžiluka (ar. hağğ), te reči kao što su sajdžija ili sahat-kula.

Zanimljivo je da su neki arabizmi promenili gramatički rod. Na primer, kijamet (ar. qiyāma – nered) i amanet (ar. ’amāna – zavet) ženskog su roda, dok se u srpskom koriste u muškom ili srednjem rodu. Kod ne­kih ime­ni­ca pro­me­njen je gra­ma­tič­ki broj, zbog čega se mno­ži­na tre­ti­ra u srp­skom kao jed­ni­na – esnaf (ar. slo­mlje­na mno­ži­na) ili mu­sli­man (ar. ak­tiv­ni par­ti­cip muslim – onaj ko­ji se Bo­gu po­ko­ra­va, pre­da­je + per­sij­ski na­sta­vak za mno­ži­nu ra­zum­nih bi­ća -ān).

Među arabizmima preovlađuju islamizmi – termini vezani za veru i običaje muslimana, pravni pojmovi, ali i reči iz svakodnevnog života. Srpski jezik je takođe usvojio mnoga arapska lična imena, od kojih su nastala prezimena poput Ahmedović, Hasanović i Karahasan.

Neke reči su u srpskom jeziku stigle i preko evropskih jezika, poput algebre (ar. al-ğabr – sklapanje), alkohola (ar. al-kuhūl), cifre (ar. sifr – nula) i sirupa (ar. šarāb – piće), piše "Politika".

U nastavku saznajte zbog čega je na tržištu rada manjak nastavnog kadra iz srpskog jezika i književnosti:

Bonus video: