Prezime je za Srbe uvek bilo "porodično ime", ono koje pokazuje poreklo i pripadnost nekog drevnog pretka koji je danas udaljenim ljudima bio zajednički.
Većina srpskih prezimena prepoznatljiva je po sufiksu "ić". Procenjuje se da se oko dve trećine srpskih prezimena završava ovako.
Većina je nastala po muškom pretku - patronimi, mada ima i prezimena koja poreklo vode od neke davne prabake - matronimi. Ima i onih koja su označavala lični izgled ili karakter, ali i nadimak i bivše mesto boravka i zanimanje. Tako dolazi do toga da veliki broj porodica nosi ista prezimena, iako uopšte nisu u međusobnom srodstvu.
Prezimena kod Srba postala su obavezna jednim aktom iz 1851. godine. Nastanak današnjih prezimena u Srbiji vezuje se za kneza Aleksandra Karađorđevića koji je naredio uspostavljanje trajnih prezimena po najstarijim i najznačajnim precima.
Ruskinja koja je živela u Beogradu: Evo kakav ste vi Srbi narod!
Ipak, zahvaljujući sačuvanim manastirskim, carskim i kraljevskim poveljama i spisima iz prošlosti, pre svega iz Srednjeg veka, danas znamo da su se i naši preci prezivali slično kao i mi danas.
Ovo su neka od najstarijih i najčešćih prezimena danas:
Divac - vodi poreklo od reči "div", znači sin Diva. Divci se nalaze u dokumentima još u 15. veku.
Šavčići, Bogdanovići, Pobratovići, Stanići i Srezojevići - pominju se u Dečanskoj hrisovulji (povelji) iz 1330. godine kojom je kralj Stefan Dečanski deo svojih poseda poklonio manastiru. Na njoj su popisane porodice koje su živele na tom posedu u nekim slučajevima i generacijama unazad.
Brajić, Dobromirović, Slavojević, Veseljković - pominju se u istoj povelji iz 14. veka.
Kaluđerović, Episkopović - pominju se u Prizrenskoj povelji, verovatno u vezi sa precima koji su bili monasi ili neki crkveni velikodostojnici.
Sanja Marinković otkrila: Istina o devojkama iz Srbije koje kupuju stvari u inostranstvu!
Martić, Radojević, Ivanović, Ljubišić - sreću se na više mesta u dubrovačkim arhivama tokom celog Srednjeg veka.
Branković, Lazarević, Ljubić, Vojnović, Nemanjić - nosili su ih neki od najznačajnijih srpskih srednjovekovnih velikaša.
Drakulić – nastalo od reči "drakul", što znači zmaj. Prezime se koristi u Srbiji još od 11. veka i nema veze sa poznatim grofom-vampirom iz Rumunije.
Danilović - nastalo od nekog pretka koji se zvao Danilo, što je naša varijanta biblijskog proroka Danijela.
Karadžić, Vukotić, Grdinić - izuzetno stara srpska prezimena sačuvana u krajevima gde su jake bile rodovske zajednice poput Crne Gore i Hercegovine.
