Prosečna standardizovana stopa incidencije od cervikalnog karcinoma iznosi 21,4 na 100.000 žena. Od karcinoma grlića materice svake godine umre 470 žena i prosečna standardizovana stopa mortaliteta iznosi 6,9 na 100.000 žena svih uzrasta. Karcinom grlića se češće javlja u uzrastu od 35. godine, ali najviše uzrasnospecifične stope obolevanja su u uzrastu od 50 do 59. godine. U slučaju umiranja registrovane stope mortaliteta proporcionalno rastu počev od 45. godine i najviše su u najstarijem uzrastu, 75 i više godina.
Tokom 2016. godine registrovano je 1239 novoobolelih žena od raka grlića materice i standardizovana stopa incidencije je iznosila 21,9 na 100.000 žena. Tokom iste godine, 453 žene su u Srbiji umrle od ove vrste raka i standardizovana stopa mortaliteta je iznosila 6,7 na 100.000 žena.
Simptomi raka glića materice
U ranijim fazama bolesti, simptomi raka grlića materice skoro i da ne postoje. Ukoliko se pojave prvi simptomi, to je znak d je bolest već napredovala, a manifestuje se kao:
• Neuobičajen vaginalni iscedak
• Vaginalno krvarenje mimo menstrualnog ciklusa, produženo i obilnije menstrualno krvarenje
• Krvarenje i bol tokom seksualnog odnosa ili aplikacije dijafragme
• Nelagodnost tokom mokrenja ili gubitak kontrole mokrenja
• Konstantan umor
• Bol u maloj karlici
Faktori rizika:
- Godine života. Genitalne bradavice se javljaju najčešće kod mladih i adolescenata
- Oslabljen imuni sistem. Osobe koje imaju oslabljen imuni sistem su u većem riziku od HPV infekcije. Imuni sistem može biti oslabljen i HIV infekcijom ili imunosupresivnom terapijom
- Sklonost ka pušenju. Rizik je 83% veći kod aktivnih pušača, a 32% veći kod bivših pušača u odnosu na žene koje nikad nisu pušile.
- Oralni kontraceptivi. Smatra se da je rizik od raka grlića materice udvostručen kod žena koje su uzimale oralne kontracpetive duže od 5 godina, ali da se vraća na nivo opšte populacije 10 godina po prestanku uzimanja ovih sredstava.
- Žene koje su imale 3 ili više terminskih trudnoća imaju povećan rizik od nastanka raka grlića materice . Nema pravog objašnjenja za ovaj nalaz. Jedna od teorija je da su ove žene su morale da imaju nezaštićene seksualne odnose da bi zatrudnele, čime su bile češće izloženi HPV infekciji. Osim toga, istraživanja su ukazala na hormonalne promene tokom trudnoće. I oslabljen imuni sistem tokom trudnoće, omogućavaju lakšu HPV infekciju, usporavaju spontanu eliminaciju HPV infekcije i time stvaraju uslove za nastanak prekancera i kancera. Sem toga, žene koje su bile mlađe od 17 godina, u vreme prve trudnoće imaju skoro 2 puta veći rizik da kasnije u životu dobiju karcinom grlića materice nego žene koja su ostale u drugom stanju u 25 godini ili kasnije.
- Seksualne navike. Vreme početka seksualnih odnosa je važan faktor rizika jer kod adolescentkinja metaplazija na grliću materice, koja je inače fiziološki process, nije završena. Metaplastične ćelije su osetljive na delovanje različitih agenasa, pre svega HPV infekcije i podložnije nastanku atipije. Stoga što je devojka mlađa prilikom stupanja u seksualne odnose, njen rizik za nastanak prekancera i kancera grlića materice je veći i to oko dvostruko kod onih koje su imale prvi seksualni odnos starosti 14 godina ili ranije, u poređenju sa onima koje su u vreme prvog odnosa imale 25 ili više godina.
- Udružene infekcije. Rizik od karcinoma grlića materice se dodatno povećava kod žena koje pored HPV infekcije imaju druge polno prenosive infekcije. Ovo može posledica smanjene sposobnosti eliminacije HPV zbog imuno-supresije izazvane drugim infekcijama. Ova veza ne može se objasniti propustom da se otkriju i leče prekancerogene lezije kod žena koje imaju seksualno prenosive bolesti, zbog toga što je verovatnije da će ove žena biti češće pregledane čime je povećana šansa za detekciju promena na grliću.
- Loši socijalni uslovi. Siromaštvo je takođe faktor koji povećava rizik za karcinom grlića materice. Osnovni razlog je to što mnoge žene sa niskim primanjima ili iz siromašnih sredina, nemaju lak pristup odgovarajućim zdravstvenim uslugama, uključujući Papanikolau test. To znači da one ne mogu lako da se odazovu pozivu za skrining pregled i lečenje prekancera grlića materice.
- Porodična anamneza raka grlića materice. Iako još nisu identifikovane mutacije u genima koje bi mogle dovesti do nastanka karcinoma grlića materice, kao što je to slučaj kod karcinoma endometrijuma i jajnika, poznato je da se karcinom grlića materice javlja u nekim porodicama. Ukoliko je majka ili sestra imala rak grlića materice, rizik za razvoj bolesti je 2 do 3 puta veći nego ako niko u porodici nije imao ovu bolest. Moguće je da su pojedini slučajevi ove porodične sklonosti za karcinom grlića materice prouzrokovani nasleđenim faktorima koji čine da su neke žene manje u stanju da se izbore sa HPV infekcijom. U drugim slučajevima, možda žene iz iste porodice kao pacijentkinja kojoj je već dijagnostikovan karcinom, imaju slične druge ne – genetske faktore rizika ili pojava bolesti u porodici jednostavno povećava svest ostalih ženskih članova o potrebi preventivnog pregleda.
Šta možemo da uradimo po ovom pitanju?
Veoma je važno da se žene edukuju, da budu svesne opasnosti od ove bolesti i da rana prevencija znači spašavanje vlastitog života.
Isto je bitno, da one žene koje obole od raka grlića materice moraju da znaju da nisu same.
Upravo zbog toga Libresse pokreće kampanju #PružiRuku, kojom skreće pažnju na rak grlića materice, bolest koja se javlja često i pogađa veliki broj žena širom sveta. Iako u Srbiji najmanje jedna žena dnevno umre, a četiri se razbole od raka grlića materice, tek svaka peta žena ide na redovne preglede svake godine. I danas mnogi potcenjuju važnost redovnih ginekoloških pregleda, koji predstavljaju jednostavan način za rano otkrivanje ove bolesti i sprečavanje njenog daljeg napredovanja, čime se povećavaju šanse za uspešni oporavak.
Život može potpuno da se promeni kada se dijagnostikuje rak grlića materice i kada počne lečenje. Vrlo često se javlja čitav niz različitih briga, misli i osećanja. Neke potpuno savlada sama vest, osećaju se posramljeno ili postiđeno, dok su druge potpuno ravnodušne, kao da se sve to događa nekome drugom. Govoreći na osnovu prethodnog iskustva, kada im se dijagnostikuje rak grlića materice, žene će učiniti sve da izbegnu razgovor - a kamoli preventivne mere.
#PružiRuku je jedna od mnogih namenskih aktivnosti koje su deo dugoročnog programa, projekta V. Projekat V je inicijativa koja pokreće promene i podržava intimni život žena na globalnom nivou. On prevazilazi naše proizvode i kampanje i učvršćuje korake koje preduzimamo ne samo kako bismo podigli svest o važnim temama, već i kako bismo omogućili da postupamo u skladu sa njima.
Libresse se neće zaustaviti sve dok svi tabui ne budu uklonjeni iz društva i dok sve žene ne budu mogle da žive bez straha.
Uključi se i ti!
U periodu od 1. aprila do 31. maja 2021. kupovinom bilo kojeg Libresse proizvoda biće donirano 3,3 RSD Udruženju građana Ženski centar „Milica“ za pomoć ženama obolelim od raka grlića maternice. Od prikupljenih sredstava finansiraće se rad Nacionalnog centra Milica kroz pružanje iskustvene podrške i stručnih konsultacija sa lekarima, putem telefona, online platforme i lično kao i ostali urgentni vidovi podrške ženama obolelim od raka grlića materice dok prolaze kroz proces lečenja.
Ovim projektom Libresse želi da pruži podršku svim ženama kojima je dijagnostikovan rak grlića materice i da eliminišu sram i stigmu povezane sa ovom bolešću. Uključite se i vi!
